Aslı ÜSTÜNKAYA
Fotoğraflar: ZEYNEL ABİDİN AĞGÜL
Hobi olarak başlanan cam işçiliğinden Türkiye'nin önde gelen cam sanatçılığına uzanan bir yolculuğun, kısa hikayesi.. Sanat tarihi ve üzerine aldığı müzik tarihi eğitimi.. Cornell Üniversitesi'nde tamamladığı üniversite eğitimi sonrası, bankacılıkla başlayan ve on beş yıl boyunca tekstil-konfeksiyon sektöründe süren başarılı bir kariyer. Harvard Üniversitesi'nde kendi işinin sahiplerinin aldığı Owner/President Program'ı.. Özel bir atölyede alınan eğitim ve sonrasında Cam Ocağı Vakfı'ndaki çalışmalarıyla birlikte Aralık 2003'te kurulan atölye.. Fy-Shan Glass Studio, kelimelerin yetersiz kaldığı duygu ve izlenimlere, cama kendi nefesini üfleyerek form veren bir sanatçının markası..Onar, Berlin Pergamon müzesi, Venice Glass Week sergileri dışında, "Perched / Kanatsız Kuşlar enstalasyonu ile Victoria & Albert Museum The Islamic Middle East Gallery'de yer alan eserleri ile Türkiye'yi dünyada gururlandıran bir isim..
Eğitimin, yaşantın.. Kariyerin.. ‘Cam’la tanışmadan öncesi.., kaybolmaya yüz tutmuş cam sanatına yönelmenin hikayesi nedir? Ailende bu sanata ilgi duyan var mı?
Aslında cam ile tanışmam iş hayatımın sonrasına değil evveline dayanıyor diyebilirim. 11 yaşımdan 17 yaşıma kadar benim için çok önemli bir dönem olan İzmir Amerikan Koleji yıllarımda klasik eğitimin dışında sosyal alanlarda da hayatıma birçok şey kattığımı düşünüyorum.
Lise yıllarındaki sanat hocamız Aysel hanımın bir gün derse 2 cm’lik cam parçası, cam boyaları getirmesi ile normalde sanat dersine olan stresimin keyif haline dönüşmesi ile cam hayatımın bir parçası oldu.
Kariyerim boyunca, kreatif enerjimi iş hayatıma ne kadar aktarsam da belirli kural ve kanunlarla kısıtlı olunuşu yetersiz gelmeye başladı ve kreatif enerjimi tamamen aktarabileceğim cama yöneldim.
Bir mirası ölümsüzleştirmek, farklı bir duygu olmalı..
Koleksiyon ve eserlerini biraz senden dinlesek.. Nelerden esinlendin, esin kaynağın ne oldu?
Cam sadece sanat için bir araç değil, evrenin bir parçası benim için.
Eserlerimi tasarlarken, cama nasıl şekil vereceğimden ziyade
hislerimi, yaşadıklarımı cama nasıl aktaracağımı düşünüyorum.
Modern sanat yapıyor olsam da, kendi geçmişim, topraklarımın geçmişi, çevremde, dünyada olup biten her şey her his ayrı ayrı ilham kaynaklarım.
“Camın hesaplanamaz hali beni çok etkiliyor”.. ifadendeki 'hesaplanamazlık'tan ne anlamalıyız, senin için anlamı nedir?
Cam zamansız bir materyal. Naturel bir malzeme, insanoğlu tarafından, insanoğlu olduğundan beri formüle ediliyor.
Bu benim için başlı başına büyülü bir özelliği, ama onun dışında da yaptığım çizimler, kalıplamalar ve tüm hazırlıklar sonrasında fırına verdiğimiz andan sonrasındaki bekleyiş süresi inanılmaz bir heyecan. Fırından nasıl çıkacağı heyecanı, camın hesaplanamaz oluşu en büyük tutkum.
Bir eserin oluşumuna giden süreci anlatabilir misin?
Tek mi çalışıyorsun? Bir ekibin var mı?
Cam üretirken kullandığımız birçok teknik var ve ona göre de aldığımız farklı yollar. Fakat en keyifli kısımlarından birisi etkinlendiğim bir durum, gelişen bir hissim sonrası gelen ilham akabinde hayalimi ilk etapta kağıda döküyorum, sonrasında teknik kısımları düşünmem tabi ki şart.
Hayata geçirmeye karar verdiğim takdirde de, heyecanlı bekleyiş aşaması.
Tek değilim, ilham dünyamdan tekniğe taşınırken destekçilerim var tabi.
Türkiye’nin ilk ve tek Cam Bienali'nin 5'incisine günler kaldı.. Katılıyorsun sanırım.
Evet evet. Ben de “Bliss/Mutluluk” enstalasyonum ile Uluslararası 5. Denizli Cam Bienali’nde olacağım.
İlk olarak İzmir Arkas Müzesi’nde, akabinde Pera Palace Otel’de ve şimdi de bienale taşınan enstalasyonumu yaratırken, Söke’deki evimizdeki kütüphanede babaannemizin bizlere okuğu 1001 Gece Masalları günlerimizdeki anılarımızdan esinlendim.
Venedik, Berlin ve Londra’da Victoria Albert Müzesinde sergilenen "Perched" Kanatsız Kuşlar ile Avrupa’nın en prestijli müzelerinde yer bulan mülteciler belki de seninle birlikte Avrupa’nın en prestijli sanat merkezlerinde yer aldı. Sanat, siyasetten güçlü diyebilir miyiz?
Sanat tüm duygularımızı yansıtabildiğimiz, sonsuz, bitimsiz ve her şeyden ilham alabileceğimiz bir duygu akışı.
Hal buyken sanat, esasında birçok alandan farklı ve üstün.
2018 Venice Glass Week’te “41X’”, Berlin Bergama Müzesi’nde ve Londra Victoria & Albert Museum’da “Perched/Kanatsız Kuşlar” enstalasyonlarım ile yer aldım.
Dünyada finans sektöründe, borsanın kendi mitolojisinde boğa çok önemli bir semboldür. Senin de son çalışmalarından biri de boğa...
Fy-shan Glass Studio adında, dekoratif cam eserlerimi sunduğum markamın “Animal Kingdom” koleksiyonuna ait son edisyon olan Boğa, gücün simgesi dediğin gibi.
Boğa’nın güçlü oluşundan yola çıkarken Mayıs ayının Boğa burcu ayı olması sebebiyle de bu ayda lanse etmek istedim.
Venedik Cam Haftası ilk kez bir Türk cam sanatçısını davet etmiş.. Bu etkinliğe özel hazırladığın 41X köprülerin çıkış noktası nasıl oldu? Bu 41 köprünün Akdeniz havzasını hissettiren platformda, doğuya bakan parçasının hafif kopuk olması neyi ifade ediyor?
Geçtiğimiz yıl 9-16 Eylül tarihlerinde The Venice Glass Week’te “41X” enstalasyonum yer aldı ve ilk kez davet edilen Türk cam sanatçısı olmak tabi ki çok onur verici benim için.
41X’ı şekillendirirken, Osmanlı zamanında özellikle, 17. ve 18. yy’larda cam üzerinden, Venedik ile yaşanan kültürel etkileşimi ve günümüze kadar devam eden 2 ülke arasındaki ilişkiyi baz aldım. Günümüzde Venedik’te yer alan 400’ü aşkın köprüden ilham alarak yola çıktım ve Venedik ile ülkemiz arasındaki etkileşimden esinlenerek, temayı doğu kültüründe yer alan
“41 Kere” kavramı ile harmanlamak istedim.
99 kanatsız kuş.., 41 köprü.. Bu rakamların altında bir inanç ya da felsefe var mı?
Elbette, aslında hep ifade ettiğim gibi, modern sanat yapıyor olsam da, geçmişten, kültürel tarihimizden oldukça ilham alan biriyim. 41 benim günlük hayatımda çok olan bir rakkam. 41 kere maşallahdan dolayı. 41’den büyük ikinci bir rakkam ihtiyacı duyduğumda ise Allah’ın 99 isminden yola çıkarak 99 adedi hedefledim. İnançtan daha çok bir alışkanlık benim için bu rakkamlar.
Cam sanatındaki 15. yılının bir yansımasını görebileceğimiz bir kitap ya da monografi çalışman var mı?
Evet çok heyecan ile böyle bir çalışmanın içerisindeyim. Geçmişte yaptıklarım ve önümüzdeki dönemlerde gitmek istediklerimi toparlayacağım bir kitap. Esasında parallel iki çalışma var. Biri ‘Perched’ eserinin de dahil olduğu V&A tarafından çıkarlacak bir kitap. Diğeri ise Felekşan Onar monografisi. Her ikisi içinde Mayıs 2020’yi hedefliyorum.
