Ülkenin kuzeyindeki Tacikistan, Özbekistan ve Özbekistan sınırını belirleyen Amu Derya (Ceyhun Nehri) kıyısında yer alan Kunduz, Belh ve Cüzcan vilayetlerinde yaşayan Türkmenler, ailelerinin geçimlerini nehirden avladıkları balıkları satarak temin ediyor.
Bu bölgede balıkçılık yapan Türkmenlerin sayısının 5 binden fazla olduğu tahmin ediliyor.
Bu işi meslek haline getiren Türkmenler, köylerdeki marangoz ve demirci ustaları tarafından tahta ve demirden yapılan motorsuz amatör teknelerle her gün Ceyhun Nehri'ne açılıyor.
Hemen her mevsimde balık avlamanın mümkün olduğu Ceyhun Nehri'nde balıkçılar her gün sabahtan akşama nehirde kürek sallayarak rızkını arıyor.
Kış mevsiminde meydana gelen sel nedeniyle nehirde su taşkınları meydana gelirken zaman zaman iptidai teknelerle nehre açılan balıkçılar zor anlar yaşıyor.
Balıkçıların, resmi olarak hükümete vergi ödeme zorunluluğu bulunmuyor.
Önceki hükümet döneminde balıkçılar, avladıkları balıkların ağırlığına göre yerel komutanlara para vermek zorunda olsa da Taliban'ın ülkeye hakim olmasıyla bu zorunluluk ortadan kalktı.
Ekmeklerini Ceyhun Nehri'nden çıkartıyorlar
AA muhabirine konuşan balıkçılar, motorlu tekne satın almaya maddi durumlarının yetmediği için köylerde yapılan kürekli teknelerle balık avladıklarını belirtti.
Belh vilayetinin Şor Tepe ilçesi sakini, 36 yaşındaki Abdul Gafur Mergen, 15 yıldır nehirde balıkçılık yaptığını ve balık satarak ailesini geçindirdiğini söyledi.
Çalışacağı daha uygun bir iş olmadığı için bu mesleği sürdürdüğünü dile getiren Mergen, yaz kış demeden her gün ava çıktığını ve bazı günler eli boş döndüğünü kaydetti.
Mergen, "Avladığımız balıkları köydeki dükkanlara ucuzdan satıyoruz ve onlar da bu balıkları büyük kentlere gönderiyor." dedi.
Ceyhun Nehri'nin en lezzetli ve pahalı balığının, bayağı yayın balığı olduğunu belirten Mergen, bu balığın kilogramını 9 dolardan sattıklarını ifade etti.
Mergen, nehirde 5 ve 6 çeşit balık bulunduğunu ve en ucuz balığın kilogram fiyatının 3 dolar olduğunu söyledi.
Afganistan'ın Özbekistan sınırında bulunan Tokoy köyü sakini, 28 yaşındaki Muhammed Yakup Aşçı da 10 yıldır ailesinin geçimini sağlamak için balıkçılık yaptığını anlattı.
Tekneyi ortak satın alıyorlar
Aşçı, ekonomik durumlarının tek başlarına satın almaya yetmediğine işaret ederek, "Bu nedenle 4 ya da 5 kişi ortak alıyor, ava da beraber gidiyoruz. Her gün de ağa balık takılmıyor. Bazen de eve boş dönüyoruz." diye konuştu.
25 yıldır balıkçılıkla uğraşan 48 yaşındaki Aşur Kuli, 8 çocuğu bulunduğunu ve ailesinin geçimini balıkçılıkla sağladığını söyledi.
Ceyhun Nehri'nde balıkların mart ve nisanda daha çok olduğunu anlatan Kuli, "Bu aylarda günlük 80 ve 100 kilogram balık avlıyoruz. Ama şu an kış mevsimi olduğu için pek balık olmuyor. Yapacak başka işimiz olmadığı için yine de az da olsa avladıklarımızı satarak evi geçindiriyoruz." diye konuştu.
Kuli, köyde yapılan tekneleri 300 ve 400 dolardan, ağları ise yaklaşık 500 dolardan satın aldıklarını belirtti.
Yaşadıkları Dağgüzer köyündeki Türkmenlerin çoğunun balıkçılık yaptığını, bu nedenle herkesin sabah karanlığında av için Ceyhun Nehri'ne koştuğunu söyleyen Kuli, Ceyhun Nehri kıyısında yaşayan Türkmenlerin en büyük sorununun nehirde oluşan erozyon sonucu her yıl yüzlerce dönüm arsalarını kaybetmesi olduğunu da sözlerine ekledi.
Amu Derya
Ceyhun Nehri olarak da bilinen Amu Derya, Orta Asya'nın en uzun nehirlerinden biri. Yaklaşık 2 bin 540 kilometre uzunluğundaki nehrin kıyılarında eskiden bu yana genellikle Türkmenler yaşıyor.
Afganistan genelinde sayıları yaklaşık 3 milyon olan Türkmenler balıkçılıkla, çiftçilik, hayvancılık ve ticaretle uğraşıyor.
Amu Derya kıyısında yaşayan Türkmenler, her yıl nehirde oluşan erozyon sonucu yüzlerce dönümlük arsalarını ve hatta evlerini kaybediyor.
