​GÜVENLİ SÜT VE DÜNYA PAZARI

Serpin ALPARSLAN 20 Mar 2017

Serpin ALPARSLAN
Tüm Yazıları
Gerçek yaşam öykümden bir kesit olarak sizlere Sütçü Ayten Teyze'nin mahallemizde süt satarak hayatını kazandığından bir evvelki yazımda bahsetmiştim.

Gerçek yaşam öykümden bir kesit olarak sizlere Sütçü Ayten Teyze’nin mahallemizde süt satarak hayatını kazandığından bir evvelki yazımda bahsetmiştim.

Ayten teyzelerimiz gibi değil şimdiki sokak sütü satışları. Ayten Teyze’nin evinin bahçesinde ineklerini otlatacakları boş araziler vardı şimdilerde ise plazalar mevcut.

(ASÜD) Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Burhan Sakkaoğlu ile “Akdeniz ve Sütçülük” panelinde bir araya gelip sohbetimden bahsetmiştim.  

Burhan Sakaoğlu’ndan tüm veri ve detayları paylaşıyorum.

Ambalajlı, güvenilir, UHT kutu sütlerin olduğu ve milletçe etiket okumama özrüne sahibiz. Ancak, sağlıklı, güvenli gıda tüketiminin temel şartı, tüketilecek gıdaya ilişkin doğru bilgilere ulaşmaktır. Bunu da sadece etiketler sayesinde öğrenebiliriz. Hangi firmaya ait olduğunu, nerede üretildiğini, besin ve enerji içeriğini ve son tüketim tarihini öğrenebiliriz. Burada sadece bizim sağlığımızın garantörlüğü değil, ülkemiz adına da kayıt dışı ve denetimsiz satışların önüne geçmiş oluruz.

İhracat rakamlarında ise, Avrupa Birliği’nde kota uygulamasının sona ermesiyle yaşanan üretim artışı, küresel piyasalarda süt ürünleri fiyatlarına düşüş olarak yansımış, dolayısıyla sektör ihracatımız yüzde 20 azalarak 271 milyon dolara gerilemişti. 2016’da ise ülkemizin toplam ihracatında yaşanan düşüşe karşın, süt ve süt ürünleri ihracatımızı, 290 milyon doların üzerine çıkarmayı başardık. 

Türkiye’de süt fiyatları, uluslararası piyasa fiyatlarının üzerindedir. AB ülkelerinin çiğ süt maliyeti 26-27 avro/cent civarında iken, Türkiye’de bu rakam 32 avro/cent civarındadır. Kaliteyi dikkate aldığımızda ise rakam 38 avro/cente kadar ulaşmaktadır. Bunun da nedeni, çiğ süt üretiminin önemli girdi kalemlerinde maliyetlerin yüksekliğidir. Üreticiler, hayvan beslenmesinde özellikle yüksek yem fiyatları ile karşı karşıya kalmakta, bu da maliyetleri artırmaktadır. 

“Çin pazarı sektör için çok önemli”

 “Çin, özellikle süttozu ve peynir altı suyu tozunda, dünyada en çok ithalat yapan ülkedir ve bu özelliğiyle her zaman sektörümüzün radarında olmuştur. ASÜD olarak bugüne kadar çalışmalarımızı, Çin’e süt ürünleri ihracatımızın bir hayal olmadığına inanarak yürüttük. Nihayet yıllardır yaptığımız çalışmaların meyvesini almaya hazırlandığımız bir dönemde, süreç Çin tarafından kesintiye uğratılmıştı.

Kasım 2015’te Antalya’da toplanan G20 Zirvesi sırasında dönemin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Kutbettin Arzu ile Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi tarafından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in huzurunda, Türkiye’den Çin’e İhraç Edilecek Süt Ürünlerinin Veteriner ve Sağlık Şartları Konusunda Protokolün imzalanması, Çin’e ihracat umudumuzu yeniden yeşertmişti. 

Çin’e süt ürünleri ihracatına ilişkin süreçte önemli bir dönemeci ifade eden Protokolün Onaylanması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı 8 Nisan 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı, Protokol’deki hususlar hayvan sağlık sertifikasına aktarıldı, ancak bununla ilgili anlaşma ne yazık ki bugüne kadar imzalanmadı.

Çin tarafı ile diyalog içinde yürütülecek bu sürecin hızlandırılması gerekiyor. Çünkü başta Rusya olmak üzere ihracat pazarlarımızda yaşadığımız kayıplarla zor günler yaşayan sektörümüze Çin ihracatı ilaç gibi gelecektir.

Son olarak TUIK verilerine göre; Süt ve süt ürünleri üretimi, Aralık 2016 ticari süt işletmelerince aralık ayında 737 bin 789 ton inek sütü toplandı. Toplanan inek sütü miktarı aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,2 arttı. Aralık ayında ticari süt işletmeleri tarafından içme sütü üretimi 140 bin 890 ton olarak gerçekleşti ve bir önceki yılın aynı ayına göre %8,8 artış gösterdi. İnek peyniri üretimi 54 bin 163 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %6,2 arttı. Koyun, keçi, manda ve karışık sütlerden elde edilen peynir çeşitleri ise 261 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %22,4 azaldı. Yoğurt üretimi 90 bin 403 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %1,7 arttı. Ayran üretimi ise 53 bin 513 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %3,1 artış gösterdi. Aralık ayında ticari süt işletmeleri tarafından toplanan inek sütü yağ oranı ortalama %3,5, protein oranı ise ortalama %3,3 olarak tespit edildi.

Dünya pazarında süt tüketimi “Ulusal süt konseyi verileri”

Dünyada içme süt üretimi 2013 yılında % 2,3 olarak artmıştır. Bu durum gelişmekte olan ülkelerde geniş değişim göstermektedir. Meksika haricinde (% - 2,6), Çin’de (% +9) ile devam eden bu artış Hindistan’da % 6 ile en büyük orana sahiptir. Mısır’da üretim en büyük artışı göstermiş olup yaklaşık 450.000 tondan 1,6 milyon tona çıkmıştır (+%37). Aynı esnada birçok gelişmiş ekonomiye sahip ülkelerde süt üretimi azalmış ya da çok az artmış- tır. Bu ülkelerde ABD’de (% -2,5), AB’de (% + 0,8) ve Japonya’da (% -2,2)’dir.

 • Hindistan açık ara farkla küresel süt ve süt ürünleri üretiminin gelişiminde belirleyici bir faktördür. Ülkede üretim 2013 yılında yaklaşık % 5 olarak artış göstererek 4,7 milyon tondan daha fazla olmuştur. Aynı zamanda AB’de üretim % 0,8 azalarak 2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu durum Fransa, Almanya ve Polonya’da azalma şeklinde, diğer üye ülkelerde ya hızlı düşüş ya da hızlı artış sonucunda durum stabilitesini korumaktadır. Küresel olarak üretim 2013 yılında düşük ve makul oranlarda gerçekleşmesine rağmen en güçlü üretim artışı Güney Afrika (%+ 53), Meksika (%+ 13), Kazakistan (% 15), ve Zimbabve (%+29) de gerçekleşmiştir. 

• Dünyada tereyağı ve diğer yağlı süt ürünleri üretimi yaklaşık olarak 10 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Hindistan (% 47) ve AB (% 20 ) bu ürünlerin 2/3’ünü üretmektedir. Diğer büyük üreticiler de ise durum ABD (% 8), Pakistan (% 7) ve Yeni Zelanda (% 52)’dır.

 • Doğal peynir üretimi; 2013 yılında dünyada yaklaşık 23 milyon tondur (İşleme tabii tutulmuş peynir haricindeki diğer peynir, vb.). Mandıralara teslim edilen sütlerden yapılan inek sütü peynirleri (endüstriyel peynirler); dünya peynir üretiminde % 80 den daha fazlasını oluşturmaktadır. Kalan diğer kısmı ise çiftlik ve ev yapımı ürünler ve bunun yanında diğer sütlerden üretilen peynirlerden oluşmaktadır (koyun, keçi, manda sütü). Dünyada inek sütünden elde edilen peynirler 2012 yılı 2013 yılına göre kıyaslandığında % 1,8 artış göstermektedir. Küresel peynir üretiminde dünya üretiminin % 70‘den fazlasını gerçekleştiren Avrupa ülkeleri ve ABD egemen durumdadır. 

• Dünyada geçen 30 yılda koyulaştırılmış süt üretimi önemli ölçüde artmıştır. Dünyada üretim özellikle 8 ülkede; AB, ABD ve eski Sovyetler Birliğinde yoğun iken, şimdi ise Uzak Doğu (Malezya, Tayland, Singapur ve Çin) ve Güney Amerika (Brezilya, Peru, Şili) çok dağınık şekilde önemli katkıda bulundu. Gıda ve Tarım Örgütü 2010-2012 yılları arasında yaklaşık 5 milyon ton üretimin stabil olduğunu belirlemiştir. ‘Ulusal süt konseyi’