Koronavirüs pandemisi döneminde servetlerine servet katan ABD'nin en zenginlerinin hemen hiç gelir vergisi ödemediği belgelerle gözler önüne serildi. New York merkezli kar amacı gütmeyen gazetecilik platformu ProPublica'nın araştırmasına göre, dünyanın en zenginleri listesinin başında yer alan Amazon CEO'su Jeff Bezos 2007 ve 2011'de, Tesla ve SpaceX CEO'su Elon Musk 2018'de sıfır gelir vergisi ödemiş.
En zenginlerin son 15 yılda İç Gelir İdaresi Dairesi'ne (IRS) verdikleri vergi beyannamelerine dayanan haberde muazzam gelirlerine kıyasla çok az ve hatta bazen hiç vergi ödemeyen ABD'liler arasında haber sektörü devi ve eski New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg, Berkshire Hathaway CEO'su Warren Buffett, aktivist-yatırımcı Carl Icahn, Açık Toplum Vakıfları ile tanınan finans spekülatörü George Soros da yer aldı.
2011'de yatırım kayıplarının gelirini aştığını söyleyerek zarar bildiren Bezos, o yıl çocukları için 4 bin dolarlık vergi indirimi de almış.
ProPublica, ABD'li milyarderlerin vergi beyannamelerinde yasadışı işler çevirmediğine, ama hayır işlerine bağış yapmak, maaş gelirinden değil de yatırım gelirinden para çekmek gibi sıradan yurttaşların erişemeyeceği vergiden kaçınma stratejilerine başvurduğuna ve ABD'nin vergi yasalarında vergilendirilebilir gelirin tanımlanma şeklinden yararlandığına dikkat çekti. ABD vergi kanunu, hisse senedi ve mülk gibi varlıkların artan değerini hesaba katmayıp yalnızca bu kalemlerin satışından elde edilen geliri vergilendiriyor.
ProPublica, ABD'nin en zengin 25 kişisinin gelirinin Forbes verilerine göre 2014-18 arasında toplam 401 milyar dolara çıktığına, ama o dönemde toplam 13.6 milyar vergi ödediklerine, bunun ana akım çalışanların çoğunluğundan daha az vergi ödedikleri anlamına geldiğine, bunun düzeltilmiş brüt gelirin ortalama yüzde 15.8'ine denk geldiğine vurgu yaptı.
Belirli bir yılda servetlerinin ne kadar arttığıyla ödedikleri vergiler karşılaştırıldığında, en zenginlerin en yüksek gelirler için resmi yüzde 37 oranındaki verginin çok altında ödeme yaptığını belirleyen ProPublica'nın 'gerçek vergi oranı' dediği, örneğin Buffett'in 2014 ile 2018 arasında yalnızca yüzde 0.1 vergi ödediği anlamına geliyor.
Today programına konuşan ProPublica başmuhabiri ve editörü Jesse Eisinger, "Mülti milyardersen sıfır vergi ödeyebiliyorsun... Ultra zengin insanlar, sistemi tamamen yasal şekilde atlatabiliyor. Kesinti bulma, kredi bulma ve sistemdeki boşluklardan yararlanma konusunda muazzam kabiliyetlere sahipler" dedi.
Şirketlerin hisselere sahip olmaları yoluyla servetlerinin değeri muazzam şekilde artarken, bunun gelir olarak kaydedilmediğini belirten Eisinger, dahasının da olduğunu aktardı:
"Genellikle yaşam tarzlarını finanse etmek için borç aldıkları için abartılı vergi indirimlerinden faydalanıyorlar. Bir varlık satın alıyor veya kuruyor ya da bir servet miras ediniyorlar ve sonra servetlerine karşı borç alıyorlar. Herhangi bir kazanç elde etmedikleri veya herhangi bir hisse senedi satmadıkları için vergilendirilebilecek herhangi bir gelir gerçekleştirmiyorlar. Daha sonra bir bankadan nispeten düşük bir faiz oranıyla borçlanıyorlar, bununla geçiniyorlar ve faiz giderlerini gelirlerinde kesinti olarak kullanabiliyorlar."
Haberde "Hepsi biraraya getirildiğinde, Amerikan vergi sisteminin köşe taşı olan herkesin payına düşan adil vergiyi ödediğine ve en fazla ödemeyi en zenginlerin yaptığına dair mit yıkılıyor" denildi.
Madalyonun bir yüzünde IRS'ye teslim edilen vergi beyannamelerinin basına sızmasına federal soruşturma açtı. Hazine Bakanlığı Sözcüsü Lily Adams "Gizli hükümet bilgilerinin izinsiz ifşası yasadışıdır" dedi.
Madalyonun diğer yüzünde G7 maliye bakanlarının 6 Haziran'daki toplantısında, Google, Apple ve Amazon gibi çok uluslu dev şirketlerin daha yüksek oranda vergilendirilmesi kararlaştırıldı. Büyük şirketlerden alınacak küresel şirket vergi oranının en az yüzde 15 olması kararı, bu hafta ABD Başkanı Joe Biden'ın da katılımıyla düzenlenecek G7 liderler zirvesinde ele alınacak.
Eşitliği geliştirme ve devasa altyapı yatırım programı için para toplama seferberliğinin parçası olarak en zengin Amerikalıların vergilerini artırma sözü vermiş bulunan Biden, en yüksek vergi oranını yükseltmek, yüksek gelirlilerin yatırımlardan elde ettiği vergiyi ikiye katlamak ve veraset vergisini değiştirmek istiyor.
ProPublica'nın analizi ise şu sonuca varıyor: "Biden yönetiminin teklifleri kapsamında hedge fon yöneticileri gibi bazı zengin Amerikalılar daha fazla vergi ödeyecek olsa da, ilk 25 için değişen pek bir şey olmayacak."
Biden'ın Democratk Partisi'nin ilerlemeci kanadından Senator Elizabeth Warren'ın teklifi ise süper zenginleri vergilendirmek için gelire odaklanmayı bırakıp ellerindeki hisselerin ve evlerin değerinden de vergi almak.
ProPublica'nın araştırmasını Twitter'da paylaşan Warren, "Vergi sistemimiz çalışan ailelerden farklı olarak servetleri gelire dayanmayan milyarderler lehine hilelidir. Ultra zenginlerin nihayet adil paylarını ödemesi için Amerika'da servet vergisi amanı gelmiştir" dedi.
