Afganistan mı Talibanlaşacak yoksa Taliban mı Afganistan olacak?

Ortadoğu’da çok kullanılan bir söz “Basra harap olduktan sonra her şey boş”. Gelinen noktada Afganistan'da olan olaylar Afganistan’da kalmayacak. Bölgesel risklerin arttığı dönemde devlet dışı aktörler küresel aktörlerle pazarlık ediyor.

Afganistan 652 bin kilometre kare yüzölçümü ve yaklaşık 38 milyon nüfusuyla, Güney Asya’nın İran, Pakistan, Çin, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’a komşu Asya’nın çatısı olan önemli bir ülke.

Afganistan dış müdahale ve işgale rağmen nüfusunu zor şartlar da artıran bir ülke. Afgan hükümet güçlerinin Taliban'a karşı kontrolü kaybetmesi ile 15 Ağustos’ta Taliban, başkent Kabil'e girdi. Ülkede yönetimin el değiştirirken Cumhurbaşkanı Eşref Gani ülkeyi terk etti. Afganistan Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu mayıs başından ağustosa kadar yaklaşık 1 milyon sivilin evlerinden olduğunu açıkladı. Bu milyon kişinin büyük bir kısmı iç göç ile vilayet merkezlerine sığınmış durumda iken Pakistan ve İran’a sınır aşan insan hareketleri devam ediyor.

HER ŞEY 100 GÜNDE DEĞİŞTİ

Taliban, Afganistan'ı kısa sürede yönetimi nasıl ele geçirdi ve bundan sonra ne yapacak?" 

Ülkede 43 yıldır devam eden çatışma şartlarında son 20 yıldır ülkede devam eden ABD müdahalesi içerisinde Taliban, birçok vilayet merkezini özellikle orta- güney hattı olmak üzere kontrol ederek izole etmişti. Son 100 günlük takvimde bu hattan baskı kurarak ilk olarak ilçeleri ve ardından vilayet merkezlerini 20 gün gibi bir süre içerisinde Taliban’ın eline geçirdi. Bu bölgelerin hızlı olarak Taliban tarafından alınması yıllardır bölgede Taliban güçlerinin kurduğu baskı ve izole edilmeleridir. Afgan ordusunun yer yer Taliban’a müdahaleleri olsa da ilçeler, şehirler Taliban’ın kontrolüne geçti. Bugün kuzey hariç 34 vilayeti ve başkenti kontrol eden Taliban, müzakere etme ve yerel heyetleri ilerleyişinde yumuşak güç olarak kullandı. Kabil yönetimine bağlı komutanlar, valilikler ve yöneticilerle görüşmeler gerçekleştirildi ve Kandahar, Herat, Nimbuz gibi birçok vilayeti çatışmasız kontrol etmeyi başardı. Taliban 1996-2001 arasından farklı bir strateji uygulayarak çatıştığı güçlere karşı ABD çekilmesi arifesinde alan taktiği uyguladı.

31 AĞUSTOS’TA YENİ DÖNEM

Taliban sözcüsü en son açıklamalarında, kısa bir süre içinde kabinenin açıklanacağını ve kadınların hükümette yer alıp almayacağını lider kadronun karar vereceğini açıkladı. Kabil Havaalanı tartışmaları için ise işletmek için yeterli güvenlik ve teknik ekibe sahibiz açıklamasında bulundular. Yeni dönemde Taliban ittifaklar ile Abdullah Abdullah, Gulbeddin Hikmetyar ve Hamid Karzai gibi eski yöneticileri içine alacak geçiş hükümeti kurması bekleniyor.