Günümüzde Anamas Dağları’nın eteklerinde Aksu yerleşimi bulunmakta. Aksu, Akdeniz Bölgesi’nin Göller Bölgesi’nde yer alan Isparta’nın bir ilçesi konumunda. Doğudan Şarkîkaraağaç, Yenişarbademli, güneyden Sütçüler, batı ve kuzeyden de Eğirdir ile komşu olan ilçe yaklaşık 1200 metre rakımda, şehir merkezine 62 km mesafededir.

Anamas ile Aksu’nun oluşturduğu coğrafi değerleri bir bütünün parçası olarak incelemek daha açıklayıcı olacaktır.

Dedegöl Dağı

Dedegöl Dağı, Isparta’nın Aksu ve Yenişarbademli ilçelerinin sınırında bulunuyor. Dedegöl doruğu, haritalarda Anamas Dağları adı verilen dağ grubunda yer alır. Söylenceye göre doruğa adını veren gülleri erenlerden sayılan bir ‘dede’ dikmiş, zamanla doruk ‘Dedegül’, dağın genel adı ise ‘Dedegöl’ adını almıştır. Doruğun güneyinde ‘Karagöl’ adı verilen küçük bir göl bulunmaktadır.

Dedegöl Dağı’nın eteğinde Beyşehir Gölü’nü besleyen kaynaklardan biri olan ve mağaracılık biliminde de önemli bir yeri olan, haritalandırma ve keşfi hala süren Pınargözü Mağarası bulunmaktadır. Pınargözü Mağarası’ndan çıkan suyun ısısı Ağustos ayında 5,8 C’dir. Suyun içinde alabalıklar bulunmaktadır.

Dağın güneyinde ‘Kartos Suyu’ adı verilen bir su kaynağı bulunmaktadır. Kartos Suyu; Antalya’nın Beşkonak Kasabası’nda bulunan ‘Köprülü Kanyon Milli Parkı’na adını veren Köprüçay’ın da önemli su kaynaklarından biridir.

Dağın, 2 bin metreye kadar olan yüzeyini sedir ve kızılçam ormanları kaplar. Zirveden, her iki gölde net olarak görülmektedir. Dedegöl Dağı eteklerinde bulunan Melikler Yaylası’nda, Mayıs ayı içerisinde, yıllardır düzenli olarak dağcılık şenliği yapılmaktadır.

Anamas’ın Mağaraları

Orta Toroslar’ın batısında yer alan Isparta, mağara oluşumu bakımından ülkemizin en zengin illeri arasında yer almaktadır. Bu bölge; jeolojik zamanlarda geçirmiş olduğu yer hareketleri sonucunda kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanmıştır. Isparta’da geniş bir alanda yüzeyleyen mezozoik yaşlı kireç taşları, mağara gelişimine en uygun birimleri oluşturmaktadır.

Isparta ve çevresi tektonik olaylardan etkilenmiş ve doğu-batı yönlü sıkışmalardan dolayı kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanarak yükselmiştir. Bu olayların sonucunda Jura-Kresta yaşlı kireç taşları içerisinde büyük erime boşlukları oluşması birçok mağara gelişmesine neden olmuştur. Bölgede, 10 binin üzerinde mağara olduğu tahmin edilmektedir.

Bölgede topografyanın yüksek olduğu yerlerde obruk şeklinde düden mağaralar gelişmiştir. Dağ sırası havzalarda derine gömülmüş Aksu Çayı gibi vadiler oluşmuştur. MTA yaptığı çalışmalarda, il sınırları içerisinde 28 mağaranın etüdünü yapmıştır. Bunların içerisinde; Zindan Mağarası mimari projesi çizilerek turizme açılmıştır.

Pınargözü Mağarası

Ülkemiz ve Avrupa’nın en uzun mağarası olan Pınargözü Mağarası, Aksu ile Yenişarbademli sınırları içerisinde bulunmaktadır. Mağara, Jura-Kretase yaşlı kireç taşlarından oluşan bir fay üzerinde aktif bir mağaradır. Mağara içerisinde debisi 7 litre / saniye olan büyük bir kaynak çıkmaktadır. Ayrıca mağara içerisinde birçok sifon ve büyük çağlayanlar vardır. Yapılan araştırmalar sonucunda 16 km’lik bölümü ölçülmüş ancak sonuna henüz ulaşılamamıştır. Belirlenen son nokta girişten 600 metre yukarıdadır. Bu yükseklik ülkemizde ölçülen en büyük yüksekliktir.

Mağaranın içinde değişik büyüklükte göller, şelaleler, damlataş havuzları ve her türden damlataş havuzları ve her türden damlataş birikmeleri geniş yer kaplar.

Pınargözü Mağarası, uzunluğu, girişe göre yüksekliği, su sıcaklığı (3-4 C) ve rüzgâr hızı bakımından ülkemizin en büyük mağarasıdır. Pınargözü Mağarası civarında yaklaşık 800 yaşında anıt karaçam ağaçları bulunmaktadır. İl genelinde ise 40 civarında anıt ağaç bulunmaktadır.

Sorkun Mağarası

Aksu şehir merkezine 10 km mesafede bulunan mağara Sorkun Yaylası’nda bulunmaktadır. Mağara, Üst Trias yaşlı kireç taşlarında, bir fay üzerinde gelişmiştir. Mağara içerisinde devamlı akan bir nehir ve göller bulunmaktadır. Tek bir galeriden oluşan mağaranın toplam uzunluğu 302 metredir. Damlataş birikintileri ve kum çakıl yığınları yer alan mağaranın içine bahar aylarında botla gezilebilir.

Gümüşini Mağarası

Uzunluğu 201 metre olan mağara, Yayladeresi Mevkii’nde bulunmaktadır. Mağaranın içi damlataş oluşumları, düdenler ve küçük havuzlarla süslüdür.

Erenler Mağarası

Mağara, Aksu’ya bağlı Havutlu Köyü Erenler Tepe’sinde bulunmaktadır. İçerisinde bol damlataş oluşumları bulunan mağara 57 metre uzunluğundadır.

Cıv Mağarası

Aksu’nun doğusunda, Kızıldağ’ın kuzeybatısında, Çayır Yaylası’nda bulunmaktadır. Düden konumunda gelişmiş dikey bir mağaradır. Basamaklar halinde olan mağara 240 metre derinliğe sahiptir. Isparta’nın en derin mağarası Cıv Mağarası, içerisinde her türden damlataşlar ve göller bulunmaktadır.

Karataş Mağarası

Derinliği 112 metre olan Karataş Mağarası, Dedegöl Dağı eteğinde, Pınargözü Mağarası’nın yanında bulunmaktadır. Bir fay hattı üzerinde dikey olarak gelişen mağara, düden konumunda, bütünüyle fosilleşmiş durumdadır. Mağara içerisinde oldukça fazla hava sirkülâsyonu vardır.