Tarihte ilk ayakkabıyı kim yapmış, kim giymiş tam olarak bilinmiyor. İlk ayakkabı ustası avladığı hayvanın derisini ayağına sarmayı akıl etmiş bir yontma taş insanı da olabilir, emin olmak için yeterli kanıt bulunmamaktadır. 2010 yılında Ermenistan’daki Areni-1 Mağarası’nda tam bir ayakkabı keşfedilmiştir. Tabanı olmayan, yumuşak deriden yapılmış, mokasen tipi bu ayakkabı 5500 yıl öncesine aittir.

İlk medeniyetlerin çoğunda en yaygın ayakkabılar sandaletlerdi, ancak birkaç erken kültürde ayakkabı vardı. Mezopotamya’da (M.Ö. 1600-1200) İran sınırında yaşayan dağ halkı tarafından bir tür yumuşak ayakkabı giyildiği biliniyor. Yumuşak ayakkabı mokasenlere benzer şekilde sarılmış deriden yapılmıştı. 1850’lerin sonuna kadar, ayakkabılar, sağ ve sol arasında hiçbir fark olmaksızın, kesinlikle düz bir şekilde üretiliyordu.

Ayakkabı ustası yetiştiren ilk toplumun Mısırlılar olduğu biliniyor. M.Ö. 3500’lü yıllarda ıslak kuma basarak ayak kalıbı çıkarmaya, bu kalıpları kurutarak sandalet yapımında kullanmaya başlayan onlardı. Papirüs yapraklarından elde edilen malzeme sandalet yapımında kullanılırdı. Tabii zamanla işin şatafat kısmı devreye girdi ve derilerle, süslü taşlarla bezeli sandaletler ayakları süsler oldu.

Roma askerleri deri sandaletlerini giyerken, imparatorlarının ayaklarında altından yapılmışları vardı. Ayakkabıda süslü püslü materyalleri ilk kullanan millet Yunanlılar oldu. Asya ve Avrupa’da giderek yayılan ayakkabıcılık, tüm dünyayı etkisi altına aldı.

Rönesans devrinin belki de en büyük sanatçısı ve aynı zamanda da mucit olan Leonardo da Vinci, anlaşılması zor makineler tasarlamaktan sıkılmış olacak ki ayakkabıya yüksek topuk eklenebileceğini akıl etti. Söylendiğine göre, Floransa’daki pek ünlü ve soylu bir ailenin kısa boylu kızının ihtişamlı düğününde gözlerden kaybolmaması için buldu bu çareyi. Tabii böyle dikkat çekici bir giyeceği hemen diğer kadınlar da taklit etmek istedi ve topuklu ayakkabılar gösterişin ve şıklığın simgesi olarak yaygınlaştı.

Aristokrasi sisteminde topuklu ayakkabılar kişilerin sosyal statülerini göstermek amacı ile kullanılmaya başlanırken asil olmayan kişilerin topuklu ayakkabı giymeleri yasaklanmış ve sistem içinde mertebe yükseldikçe topuğun yüksekliği de arttırılmıştır. Bu dönemde yine erkekler de topuklu ayakkabı giyerlerken kadınlar ise dengede yürüyebilmek adına sopalar kullanmışlardır.

Zaman ilerledikçe ve aristokrasi sisteminin çökmesi ile zaman içinde topuklu ayakkabılar unutulmuş ancak daha sonra estetik görünüm kaygıları ile özellikle de İngiltere'de popülarite kazanmaya başlamıştır. Fransa'da sokağa atılan tuvalet atıklarına basmamak için kullanılan topuklu ayakkabılar zamanla kişilerin kendilerini daha uzun boylu göstermesi ve estetik olarak daha şık bir görünüme kavuşulması gibi nedenlerle kullanılmaya başlanmıştır. Kullanım amacı ne olursa olsun günümüzde tartışılmayacak tek konu pek çok kişinin ayakkabı seçimini topuklu ayakkabılardan yana kullanmasıdır. Yüksek topuklu ayakkabı modelleri kadar daha rahat yürünebilen bir model olması nedeni ile dolgu topuklu ayakkabı modellerinin de satış rakamları son derece yüksektir ve ünlü ayakkabı markaları tarafından kreasyonlarında çok sık kullanılmaktadır.

Yakın Zamanlarda Ayakkabı

Tabii ki modanın kalbinin attığı Fransa’nın bu işe de ağırlığını koymuş olması gayet doğal. Bu dönemde kadınların Paris’ten el yapımı ayakkabılar almaları çok modaydı. O dönemde önce erkekler daha çok çizme giyerken, zamanla kadınlar da uzun dar çizmeler giymeye başladılar. 19. yüzyılın başlarında Amerika’da yaygınlaşmaya başlayan ayakkabı makineleri ile seri üretim de yapılmaya başladı.

Ayakkabı Yapım Makineleri

Jan Ernst Matzeliger, dayanıklı ayakkabılar için otomatik bir yöntem geliştirdi ve uygun fiyatlı ayakkabıların seri üretimini başlattı.

Lyman Reed Blake, ayakkabı tabanını dikmek için bir dikiş makinesi icat etti. 1858 yılında bu özel dikiş makinesi için patent aldı. 24 Ocak 1871’de Charles Goodyear Jr dikiş botları ve ayakkabılar için bir makine olan Goodyear Welt için patent aldı.

Ayakkabı Bağcığı

Modern ayakkabı bağcığı, dize ve ayakkabı delikleri ilk kez 27 Mart 1790’da İngiltere’de icat edildi. Bağcıklardan önce, ayakkabılar genellikle tokalarla tutturulmuştu.

Kauçuk Topuk

Ayakkabılar için ilk kauçuk topuk, 24 Ocak 1899’da İrlanda-Amerikalı Humphrey O’Sullivan tarafından patentlendi. Elijah McCoy, kauçuk topuk için daha iyi bir model geliştirdi.

Plimsolls adı verilen ilk kauçuk tabanlı ayakkabılar, 1800’lerin sonlarında Amerika Birleşik Devletleri’nde geliştirilmiş ve üretilmiştir. 1892’de, dokuz küçük kauçuk imalat şirketi, ABD Kauçuk Şirketi’ni oluşturmak için birleşti.

Bunlar arasında 1840’larda Connecticut’taki Naugatuck’ta düzenlenen Goodyear Metalik Lastik Ayakkabı Şirketi vardı. Bu şirket, Charles Goodyear tarafından icat edilen ve patentlendirilen, vulkanizasyon adı verilen yeni bir üretim sürecinin ilk lisansıydı. Vulkanizasyon, daha sağlam ve daha kalıcı bir bağ için kauçuktan kumaşa veya diğer kauçuk bileşenlere kaynak yapmak için ısı kullanılan bir sistemdir.

İlk Spor Ayakkabı

İlk kez 1917 yılında Keds markalı ayakkabılar “spor ayakkabı” olarak pazarlandı. Bunlar ilk spor ayakkabılardı. Tamamen kauçuk tabandan oluşan bu ayakkabılar için reklam ajansı sahibi Henry Nelson McKinney tarafından “Sneaker” adı verildi. Mokasen hariç diğer tüm ayakkabılar yürürken gürültü çıkartıyordu. 1979 yılında, Stride Rite Corporation Keds markasını satın aldı.

Zamanla ayak sağlığı hakkında bilgiler arttıkça rahat ve ortopedik ayakkabı üretimi de hızlandı.