BOLU COĞRAFYASININ DİĞER ETKENLERİ

İsmail ŞAHİNBAŞ
Bolu yalnızca bir orman denizi değil, aynı zamanda bir su ormanıdır.

Onun susuz bir tek köyü, pınarsız bir tek yamacı ve deresiz bir tek ovası yoktur. Dağların tepesinde bile gölleri vardır.

Göller

Göller kenti olarak nitelendirilebilecek Bolu, hemen hepsi akarsu yataklarının önüne gelen heyelan sonucu oluşmuştur. Abant Gölü, Yedigöller, Sülüklügöl, Gölcük Gölü, Karamurat Gölü. Bu göllerde yılın belli zamanlarında ördek, turna, angut, leylek gibi kuşları görmek mümkündür. Ancak ülkemizdeki birçok göl ve sulak alanda olduğu gibi, Bolu’daki göller de son yıllarda yoğun kullanımdan dolayı bazı tehditler altındadırlar. Göller yalnızca turizm amaçlı yoğun kullanımın baskısı altında değildir. Turba faaliyetleri de göllerin doğal yapısı ve ekolojisi üzerinde bir takım sorunlar yaratabilmektedir.

Nehirler

İlin en önemli akarsuları Büyüksu, Mengen Çayı, Aladağ Çayı, Mudurnu Çayı, Göynük Suyu ve Gerede Çayı’dır. Bu çaylar yakınındaki bir göle veya diğer akarsularla birleşerek Karadeniz’e dökülür.

Kökez Suyu

Bolu’da, yeraltı suyu olarak özellikle iki sudan bahsetmek gerekir. Biri Mudurnu yolu üzerindeki Akkayalar Mevkii’nden çıkan tabii maden suyudur. Bu maden suyunun içimi son derece hoş ve rahattır. Buradaki sızan sular zamanla yamaçları beyaz bir tabaka ile kaplamış ve adeta Pamukkale görünümünü almıştır.

Bolu’nun güneyindeki dağ yamaçları Aladağlar olarak bilinir. Bu dağ ve buradaki yaylalar içerisinde en önemli yerlerden biri Değirmenözü’dür. Burada Orman İşletme Müdürlüğü binalarının olduğu mevkii özellikle yaz aylarında önemli bir cazibe merkezidir. Aladağlar’ın kuzey yamacındaki Kökez Bölgesi, şehrin içme suyu ihtiyacını karşılamaktadır. Kökez İçme Suyu, lezzetinden dolayı yalnızca bir kez içenlerin bile sevdiği yumuşak bir içme suyudur. Bugün şehirdeki hemen her sokağın başındaki çeşmelerden bu su akmakta ve içme suyu amaçlı kullanılmaktadır.

Jeotermal alanlar

Ülkemiz sıcak su kaynakları, kaplıca ve şifalı sular bakımından zengindir ve bu doğal kaynaklardan farklı şekillerde yararlanılmaktadır. Bolu, kaplıca ve şifalı su kaynakları bakımından zengindir. Bolu’daki ovaları çevreleyen dağlar ormanca zengin olup yağışları kolayca toprağa sızdırarak yer altı su tabakasının zenginleşmesini sağlar. Bu sulardan bir kısmı diplere kaymadan yamaçlar boyunca yüzeye çıkarak çeşitli tatlı su kaynakları ve pınarları oluşturur. Buna karşın sular faylı bölümlerde toplanmışsa altta magmadan gelen kızgın gazların etkisi ile ısınır ve bazı mineralleri eriterek bünyelerine alıp yeryüzüne çıkarlar. Bu durumda sıcak su kaynakları ile maden suları oluşur. Bolu’da arazi tektonik çöküntü ve faylarla parçalandığından şifalı sıcak su ve kaplıcalardan başka maden sularına da rastlanır.

Karacasu Kaplıcası

Bolu kaplıcalarının en güzel ve en gelişmişi şehir merkezine 5 km uzaklıkta Aladağlar’ın kuzey eteklerinde bulunan güzel manzaralı ünlü Kökez İçme Suyu ile bir piknik ve sayfiye yer özelliği de taşıyan Büyük ve Küçük kaplıcalardır. Şehir merkezine düzgün bir asfalt yol ile bağlı olan kaplıcalar yanında bir Fizik Tedavi Hastanesi de bulunmaktadır.

Evliye Çelebi’nin de ünlü Seyahatnamesi’nde beğenerek bahsettiği Bolu Kaplıcaları’nın ısı dereceleri değişiktir. Büyük Kaplıca 40-44 OC, Küçük Kaplıca ise 40-46 OC’dir. Bileşimlerinde demir ve kükürt yer alan bu suların radyoaktivitesinin 10 olduğu, romatizma, siyatik, böbrek, kadın ve cilt hastalıklarına iyi geldiği belirtilmektedir. Bu kaplıcaların eski çağlardan bu yana kullanıldığı ve sayılarının daha fazla olduğunu belirten yıkıntı ve izler vardır. İleride daha fazla değer kazanacak olan kaplıcalara yenilerinin eklenmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Bolu’nun Çaygökpınar-Demirciler köyleri arasında Başdeğirmen Mevki’inde yerden çıkan sıcak su, soğuk suya karışarak akmaktadır. Burada eski çağlara ait kaplıca havuz ve kurna yıkıntıları görülmekte olup etüt edilmeye değer niteliktedir.

Bağlum (Pavlu) Kaplıcası

Seben’in 14 km güneyinde bir vadi içindedir. Küçük bir oteli ve lokantası vardır. Su binaya 5 metre yakınından gelir. Yaz mevsiminde kamp yerleri güzel ve dere kenarındadır. Her gün biraz daha gelişerek güzelleşmektedir. Sıcak su hafif gazlı ve sıcaklığı 75 OC’dir.

Babas Kaplıcası

Babas kaplıcası Mudurnu ilçe merkezine 3 km uzaklıkta bir şifa merkezidir. Kaplıca suyunun ilçe genelinde şifalı olduğu ve romatizmal hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. Yıllardan beri devam etmekte olan yeni kaplıca binası şu an için hizmet verememektedir.

Sarot Kaplıcası

Kaplıca, Mudurnu Taşkesti Beldesi sınırlarında, Taşkesti - Adapazarı yol güzergâhındadır. Sularının içme kürü şeklinde kullanıldığında idrar yolu ve böbrek rahatsızlıklarına, banyo olarak kullanıldığında ise romatizma hastalıklarına olumlu etkileri görülmektedir.

Çatak Hamamı

Göynük’e 30 km uzaklıktaki Çatak Köyü yakınındadır. Hamam kubbelidir. Radyoaktif özellik taşıyan suyu, kalsiyum bikarbonatlıdır. Hem içilir, hem de yıkanılabilir özellik taşır. Sıcaklık derecesi 32 OC’dir.

Akkaya Maden Suyu

Bolu’ya 6 km uzaklıktaki bir tepeden çıkar. Sıcaklığı 20 OC olup karbonik asit bakımından zengindir. Su, taraçalı bir yüzeyden akarken içindeki karbon gazının uçması ile eriyik halindeki kireç açığa çıkarak dalga dalga traverten örtüler oluşturmakta ve ünlü Pamukkale’ye benzeyen görüntüler ortaya çıkmaktadır. Buradan çıkan maden suyu bir fabrika tarafından şişelenerek yurt içine satışı yapılmaktadır. Alanı ziyaret edenler doğal maden suyu akan çeşmeden su içebilirler.

Ömerler Maden Suyu

Bolu’ya 16 km uzaklıkta Abant yolu üzerindedir. Sıcaklığı 14 OC’dir. Bileşiminde kalsiyum bikarbonat ve magnezyum yer alır. Radyoaktivitesi 6,4 olup mide ve böbrek rahatsızlıklarına iyi gelir.

Karacasu Kaplıca yolu üzerinde Bolu tarafında birkaç yerde çıkan maden suyu bol kükürt ve hidrojen ihtiva eder. İçilmesi tavsiye edilmez. Hemen yakınındaki Berk Köyü’nde çıkan maden suyundan acı su bazlaması yapılır. Ekmek hamurunu kabartmada kullanılır. Hidrokarbonatça zengin ve kalevidir. Radyoaktivitesi 6,8’dir.

Metin: Mehmet Tokcan

SON