Ünlü Amerikan uçak yapım firması Boeing Company, son yıllarda bazı sıkıntılar yaşadı. İddialı projesi 737 MAX tipindeki uçaklarından ikisinin beş ay arayla düşmesi, dünyadaki bu tip uçakların hepsinin yere indirilmesi, Kovid-19 salgını süresince üretimde kısıntıya gitmesi Boeing’in mali olarak sıkıntılı bir sürece girmesine neden oldu.

Şirket, 2020 yılının son çeyreğinde 8,4 milyar dolar zarar açıklarken, 2019'un aynı döneminde sadece 1 milyar dolarlık zarar açıklamıştı. 2020 yılında ise, Boeing’in net zararı tam 11,9 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştı.

Tam da MAX 737’lerin uçuşuna izin verildiği bir sırada yaşanan talihsiz uçak kazasının Boeing için hiç de iyi bir şey olmadığını söylemek mümkün. Geçen hafta yaşanan bu uçak kazasında Amerikan havayolu şirketi United Airlines’e ait UA328 sefer sayısıyla Denver – Honolulu seferini yapan N772UA tescilli Boeing 777-222 tipi uçağın sağ motoru uçuş sırasında patladı. Motor alev alırken motordan dağılan parçalar yerleşim birimi üzerine düştü. Uçak güvenli bir şekilde geri dönüp başka bir sorun yaşamadan inişini gerçekleştirdi.

Amerika’nın efsane uçak yapım şirketi Boeing, sorumlu davranarak United Airlines uçağının motorunun alev almasından sonra Pratt & Whitney 4000-112 model motorları kullanan 777 tipi uçaklarının kullanımının Ulusal Havacılık Otoritesi’nin (FAA) açıklama yapmasına kadar askıya alınmasını tavsiye etti. Bu tavsiyenin ardından İngiltere Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, Birleşik Krallık hava sahasının Boeing 777 tipi yolcu uçaklarına geçici olarak kapatıldığını açıkladı.

Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesi tarafından sosyal medya üzerinden yapılan açıklamada ise, Boeing 777 uçağındaki Pratt & Whitney 4000-112 motor arızası olayının ardından bu konfigürasyonun İngiltere hava sahasında kullanımının askıya alındığı duyuruldu. Otorite bu konfigürasyonun hiçbir İngiliz havayolu şirketi tarafından kullanılmayacağını da ayrıca belirtti.

ABD, Japonya ve Güney Kore merkezli havayolları da Pratt & Whitney serisi motor kullanan Boeing 777 tipi yolcu uçaklarını yere indirme kararı almıştı.

Boeing’e göre dünya çapında bu motora sahip 59 uçak hangarda bekletilirken, 69 uçak da operasyonlarını sürdürüyor.

Denver üzerinde uçarken motoru yanan ve yere parçalar saçan United Havayolları'na ait Boeing 777 model uçaktaki arızanın metal yorgunluğu olabileceği düşünülüyor. Amerikan Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) Başkanı Robert Sumwald, kokpit seslerinin ve uçuş verilerinin kaydedildiği cihazların incelenmesinin ardından yaptığı açıklamada, motordaki pervanede meydana gelen hasarın metal yorgunluğu göstergeleriyle uyumlu olduğunu söyledi. Bu arada hatırlatmak gerekir ki, THY filosundaki 777’lerde bu tip motoru kullanan hiçbir uçak yok. Gökyüzündeki tüm uçaklara ve uçanlara emniyetli uçuşlar dilerim.

Sağlıklı yarınlar Türkiye’m.

Boeing şirketini kim kurdu?

William Edward Boeing (1881-1956) Detroit/Michigan'da dünyaya gelen varlıklı bir kereste tüccarı olan Alman asıllı bir ailenin çocuğuydu.

Amerikan vatandaşlığına geçince Wilhem olan adı William, Böing olan soyadını ise Boeing olarak değiştirildi.

Yale Üniversitesi'nden uçak mühendisi olarak değil, maden mühendisi olarak mezun olmasına bir yıl kala, babası gibi kereste ticareti için okulunu bıraktı.

1908'de Seattle'e yerleşen Boeing önce tekne ve otomobil gibi motorlu araçlara ilgi duydu.

Denizci arkadaşı Conrad Westervelt ile ilk kez 1914'te uçağa binince, Boeing daha iyi bir uçak tasarlamaya karar verdi. Önce uçuş dersleri aldı, ilk uçağını satın aldı ve havacılık kulübü kurdu. Uçağı arıza yapınca, üretici firmanın elemanları arızalı parçanın bir ay sonra geleceğini söyleyince, bu duruma kızar ve ortağı Westervelt ve 21 personel ile tahtadan ve piyano tellerinden iki uçak üretirler.

Pacific Aero Products olarak tescil ettirdiği şirketinin adını 1916'da Boeing Airplane Company (Boeing Uçak Şirketi) olarak değiştirdi.

Boeing, ardından Birinci Dünya Savaşı'nda ordu için 50 tane talim uçağı yaptı. Savaştan sonra sipariş azalınca mobilya ve kayık üretmeye başladı.

Amerikan Posta İdaresi’nden 1927'de Şikago-San Francisco hattında düzenli hava taşımacılığı için yapılan ihaleyi hem yolcu, hem de 500 kg. posta taşıyan 25 uçakla kazandı.

1925’te Pacific Airlines şirketini satın alıp Seattle-Los Angeles hattını uçuş ağına ekledi ve şirketi 800 çalışanıyla ABD'nin en büyük uçak firması oldu.

United Aircraft and Transport Corporation adı altındaki fabrikalarını yeni şirketlerle birleştirdi ve havacılık imparatorluğunun başkanı oldu.

Daha çok büyümeye yönelik düşüncesi 1934’te Amerikan hükümeti tarafından tekel oluşturmaması için şirketlerini ayırmasının istenmesiyle baltalandı. Hayal kırıklığı üzerine 52 yaşında iş hayatını bırakıp, at yetiştirmeye başladı.

1942'de ailesiyle Seattle yakınlarında bir çiftliğe yerleşti ve bir sığır yetiştirme çiftliği kurdu. Şirketinin jet yolcu uçakları alanında, dünyadaki liderlik pozisyonunun temelini attığı, Boeing 707 prototipinin sunulduğu Washington'da 1954'te onur konuğu olarak ağırlandı ve 1956’da 74 yaşında orada vefat etti.

Boeing ve Türkiye ilişkileri

Boeing Şirketi’nin Türkiye ile 70 yıla dayanan köklü bir geçmişi vardır.

Boeing’in Türkiye’deki operasyonu, ticari ve savunma alanlarındaki iş birlikleri giderek gelişme göstermektedir. Türk havayolu şirketleri, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türk sanayisiyle kurduğu ortaklıklarla Boeing, Türkiye’nin hızla büyüyen sivil ve askeri havacılık sektörüne önemli destekler vermektedir.

Boeing, Türkiye’nin 2023 hedefleri doğrultusunda, Türk havacılık sektörünü küresel bir oyuncu haline getirme amacıyla, 2017 yılında Boeing Türkiye Milli Havacılık Planını hayata geçirmiştir. Milli Havacılık Planı, Boeing ile Türkiye arasındaki ilişkiyi stratejik bir ortaklığa taşımış ve Boeing’in Türkiye’de, Türkiye ile birlikte büyümesi için iş birliği çerçevesini oluşturmuştur. Milli Havacılık Planı, Türk havacılık sektörünün sürdürülebilir büyümesini ve küresel rekabetçiliğini arttıracak olan sanayi geliştirme, teknoloji iş birliği, bölgesel servis ortaklığı ve ileri kabiliyet geliştirilmesi alanlarına odaklanmakta.

Boeing’in THY ile iş birliği 1945 yılında başlamış olup, Türkiye’deki havayolu şirketlerinde şu anda 300’den fazla Boeing uçağı hizmet vermektedir.

Boeing’in Türkiye’deki iş hacmi 1.8 milyar dolara ulaşmış olup, Türk havacılık sektöründe doğrudan ve dolaylı olarak yaklaşık 5 bin kişiye iş imkanı sağlamaktadır. Boeing’in tedarik zincirinde ise 20’den fazla Türk firması bulunmaktadır. Şirket, 2018 yılında Boeing Türkiye Mühendislik ve Teknoloji Merkezini İstanbul’da kurmuştur. Bugüne dek 40’tan fazla şehirde 200’den fazla kurumsal sosyal sorumluluk projesine imza atan Boeing’in ana hedefi, Türkiye’ye farklı sosyal alanlarda katkıda bulunmanın ötesinde, ülkemizin hızla büyüyen havacılık sektörünün ihtiyacı olan insan kaynağının yetişmesine destek olmaktır.

Boeing Türkiye Genel Müdürlüğü ve Ülke Temsilciliği görevine Eylül 2015’te atanan ODTÜ mezunu Ayşem Sargın, Boeing’in strateji, entegrasyon, büyüme ve verimlilik çalışmalarını yönetmekte olup aynı zamanda Yabancı Sermaye Derneği’nin (YASED) Başkanlığını da yapmaktadır.