Son birkaç haftada kapitalizmin insanların hem özgürlüklerini hem güvenliklerini ellerinden alıcı olduğunu tartıştık bu köşede.

Birçok bireyin ve topluluğun bu durumla ilgili farkındalığının arttığına dair işaretler son yıllarda belirmeye başladı. Tam bir fark edişinse kapitalizmin bugünkü evresindekinden (finansal kapitalizm)  sonraki ve sonuncu olacağını değerlendirdiğim “veri kapitalizmi” evresinde ortaya çıkacağını beklemek makuldür.

Fakat belirmeye başlayan işaretlerin kendisini değerli metaller, paralar ve para nitelikli değerler üzerinden gösteriyor olması bizi açık bir yoruma götürmektedir; kapitalizmin Habermas tarafından öngörülen meşruiyet krizi gerçekleşmektedir.

Meşruiyet krizi kapitalizmin düşünce krizi olarak yorumlanır. Habermas, Marx’tan farklı olarak kapitalizmin ekonomik kriz değil, sosyolojik kriz potansiyeli üzerinde durmuştur. (Belki de asıl üzerinde durulması gerekenin kapitalizmin, hem ekonomik hem sosyolojik bakımdan geri dönülmez yıkıcılıkta sonuçları olacak şekilde mutlak bir tekelleşme krizi yaşayacağıdır.)

Kapitalizmin düşünce krizi balıkları bile kirlenmektedir (gerçekten küçük balıkların büyük balıklara sürtünerek temizlendikleri de suda yaşamalarına rağmen doğrudur). Gamestop örneği kitle manipülasyonu tecrübesi ortaya çıkarmıştır. Adli takip yapılamaz nitelikte manipülatif atak, hedef odaklı ve sonuç alıcı… Artık dünya daha acayip bir yerdir. Ve öneki işgal girişimlerine göre bu yöntemin arkasının geleceği bir endişe olmaktan çok ötedir.

Bu acayiplikler büyük oranda altın standardının terk edilmesinden alınabilir (ya da belki çok daha önce Rusların, alıcı tarafından basılmış iki vagon paraya Alaska’yı satmış olduklarına şaşırmalarından tarih almak da mümkündür.) O gün bugündür parayla ilgili şüpheler büyümüştür. Hatta dünya hükümetlerinin rezervlerinin tutulduğu altın depolarında denetimlerin şeffaf olmaması, mesela ABD’den altın rezervlerini isteyen Almanya’nın ancak bir kısmını kurtarabilmiş olması vesair tecrübeler şüpheleri her geçen gün derinleştirmiştir.

Böylece altın, sorgulayan genç dimağların ilgisini çekmeye başlamıştır. Dahası son dönemde gümüşün artan trendi aynı sosyolojinin talebiyle beslenmektedir. Bu tam anlamıyla bir kırılmadır.

Durum, insanlar artık kendi güvenliğini satın almak istediği şeklinde yorumlanabilir. En azından mali güvenliklerini…

İşte, tam da bu nedenden kripto para yatırımı üzerine birçok kelli felli iktisatçının, merkez bankacısının vesair iktisadi değerlendirmeler yapmaya çalışması yersizdir. Hatta aşırı yersizdir. Bu varlıklara yatırım yapanlar iktisadi sonuçlarını arzulamaktan çok kripto para düşüncesinin arkasında yaratabilecekleri görece özgürlük ve güvenliğe ya da bunun ihtimaline yatırım yapmaktadır. Gelecek tasavvurlarının kapitalizm kaynaklı endişeleri karşısında pozisyon almak ihtiyaçlarını gidermektedirler.

Mevcut hiçbir iktisadi, ekonometrik, finansal, teknik analiz bu paraların trendini yorumlamak için bu yüzden yeterli değildir. Gelecekteki dünyanın bu erken tecrübesine cari kapitalizm adapte olamamaktadır.

Çocukluğundan itibaren bonus toplamak, coinlere zıplamak gibi oyunları tecrübe etmiş bir kuşağın güvenlik ve özgürlük alanı olarak gördüğü varlıklardır modern para türevleri. Müphem, belirsiz ve çoklu anlamlıdırlar. Yok olmalarını beklemek gerçekten abes olur. Hatta ancak ve sadece kapitalizmi kendi tasarruflarında yüzdürme hezeyanlarından öteye gidemez ki mevcut paraların sistem içinde tümüyle yok olması ihtimali kripto paralara göre çok daha gerçektir.

Kapitalizm içine kapanmıştır ve kendince anlamak ve kendi amaçlarına kullanmak kabiliyetinden ilk defa bu kadar uzaklaşmıştır. Böylece meşruiyet krizine girmiştir. Bu kriz kapitalizmin sonunu getirmeyecek son evresini açacaktır.