GÜNEŞ YANIKLARI

Op. Dr. Gülay BOZTOSUN
Tüm Yazıları
Yaz demek, deniz ve güneş demek. Deniz, güneş ve kum sezonunun açılmasıyla birlikte güneş yanıkları tehlikesi, hem çocuklar hem de yetişkinler için yüzünü göstermeye başladı. 

Özellikle temmuz ve ağustos aylarında çok dikkatli olmak gerekiyor. 

Güneş yanıkları cildin güneşin yakıcı ışınlarına aşırı derecede maruz kalınması durumunda ortaya çıkan bir cilt sorunudur. Güneş yanıkları bakımından açık tenli olan, açık renk gözlü yetişkinler bebekler ve çocuklar daha riskli bir grup içinde yer alırlar.
Güneş yanığı oldukça acı verici bir sağlık problemidir. Güneş ışınlarına uzun süre ve direkt olarak maruz kalma sonucunda ortaya çıkar.
Ayrıca Güneş ışınları, vücutta D vitaminin salgılanmasını sağlayan esas faktör olduğu için önem taşıyor. UVA ile UVB ışınlarına sık sık ve uzun süreli olarak maruz kalınması, SCC ve BCC dışında “Malign Melanom” denilen cilt kanseri hastalığı riskini, belirgin şekilde artırıyor.
Güneş yanığı, aşırı güneş ışığına maruz kalma yüzünden ciltte meydana gelen kızarıklık, şişlik, su toplama ve soyulmalara denir. Özellikle açık tenli ve hassas ciltler güneşten çok etkilenir. Fakat güneşin tam tepede olduğu saatlerde güneşlenmek hem açık tenlilere hem de koyu tenlilere eşit derecede zarar verir. Bu yüzden güneş yanığı olmadan önce korunmak çok önemli. Her gün aşamalı bir şekilde güneşe çıkılmalı. Mesela ilk gün 20 dakikaysa, ertesi gün 30 dakika gibi.
Bebeklerde ise; 15 dakika bile güneşe maruz kalmak güneş yanığına neden olabilir , fakat kızarıklık ve rahatsızlık birkaç saat fark edilmeyebilir. Belirtiler genellikle 6-12 saatte ortaya çıkar, 24 saatte en şiddetli düzeye ulaşır.
Çocuklar ise öğle saatlerinde direkt güneş ışığı altında olmamalı.
Hafif güneş yanığı (1. derece yanık) belirtileri:

• Deride kızarıklık ve sıcaklık
• Ağrı
• Kaşıntı

Bu unsurlar genellikle 2-5 gün içinde iyileşir.

Ağır güneş yanığı (2. derece yanık) belirtileri:

• Deride kızarıklık ve içi su dolu kabarcık
• Ağrı ve karıncalanma
• Şişlik
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Ateş ve titreme
• Baş dönmesi, birkaç hafta sürebilir. Güneş üçüncü derece yanığa neden olmaz. Yanıktan birkaç gün sonra ise cilt soyulmaya başlayabilir. Soyulma doğal bir iyileşme sürecidir.

Şapka, güneşlenmeden önce koruyucu krem ve hatta öğle saatlerinde şemsiye kullanılmalı. Ayrıca anormal bir terleme ve mide bulantısı varsa da hemen doktora gidilmeli.
Yanık derecesi önemli:

Birinci derece:
Epidermis sağlamdır, eritem vardır, örn. güneş yanıkları

yani deri kızarık parlaktır,

İkinci derece:
Epidermis bütünlüğü bozulmuş, dermisin üst tabakalarına sınırlı ise yüzeyel ikinci derece, dermisin alt (retiküler) tabakaları tutulmuş ise derin ikinci derece yanık oluşmuştur. Yüzeysel çok ağrılı iken derin ikinci derecede daha az ağrı ve künt bası hissi hakimdir.

yani deride kabarcıklar oluşmuştur, yaygınlığı önemli.

DOKTORA BAŞVURMAK ŞART

Üçüncü derece:
Dermisin tüm katları tutulur. Deri sert, basık, soluk, ağrısızdır, tromboze damarlar izlenir, klasik yanık eskarı vardır.

Dördüncü derece:
Cildin tüm katları, cilt altı yağ ve derin yapılar (kas, tendon, vb) tutulur, kömürleşmiş görünüm vardır.

Güneş yanıklarında ne yapmalı:

1. Hemen ılık duş alınmalı
En büyük yanlış; buzdolabından buz çıkarıp oraya koymak
yoğurt bal vs sürmektir.
2. Varsa ağrı kesici krem ile birlikte pişik kremi olarak bilinen kremi karıştırıp sürmek gerekiyor, bazen bu karışıma antihistaminik krem koymak da iyi olur özellikle çocukların tedavisinde farkında olmadan kaşımlarını önlemek için…
Yanık kremi olarak bilinen bir krem var maalesef hala pek çok acil serviste de kullanılıyor. Salkın kullanmayın, içinde gümüş var ve sürdüğünüzde gümüşün gri lekesi kalıyor ve iz yapıyor.
3. Aloe Vera bitkiyi kırıp içindeki jeli direkt sürebilirsiniz.
Bu bitkiden büyüklüğüne göre bir ya da birkaç yaprak koparın. Aldığınız bu yaprakları buzdolabına koyun. Bu işleme yapraklar soğuyunca son verin. Arka dış yüzeyi sıvısı dışarı çıkana kadar soyun. Ellerinizi iyice yıkayın ve ardından Aloe Vera’dan çıkardığınız suyu az bir miktar E vitamini yağı ile karıştırarak güneş yanığı oluşmuş cildinize ve dudaklarınıza sürmeye başlayın. Ancak bu işlemi yaparken nazik ve dikkatli bir şekilde yapın. Sık sık işlemi uygulayabilirsiniz, çünkü bu doğal bir iyileştirme yoludur. Eğer yapraklarından yararlanmak için Aloe Vera bitkisi bulamıyorsanız hazır halini satın da alabilirsiniz.

4.DOKTORA BAŞVURMAK
Her tür bebek ve çocuk yanıklarında mutlaka doktora başvurun.
İyileşmeyen ilerleyen yanıklarda inat ile evde tedaviye devam etmeyin mutlaka en yakın doktora başvurun.
İkinci derece yani deride sulu kabarıklar olan durumlarda mutlaka doktora başvurun.
Kaşıntı ile yara oluşmuş ise mutlaka doktora başvurun.