RUSYA'NIN YAHUDİ OLİGARKLARINA NE OLDU? - 4

Mustafa Kadir ATASOY
Tüm Yazıları
1993'te Gusinsky, bir dizi önde gelen gazeteciyle birlikte günlük bir siyasi gazete olan Sevodnya'yı kurdu.

Rus medya tarihinin en önemli isimlerinden Vladimir Gusinsky 6 Ekim 1952 doğumlu. Rus Tiyatro Sanatları Enstitüsü'nden 1979'da mezun oldu. Tiyatroyla meşgul oldu, sahne direktörlüğü yaptı. Perestroyka'dan sonraysa Rusya pazarına giren yabancı şirketlere danışmanlık yapan "INFEKS" kooperatifini kurdu. Washington merkezli Arnold & Porter Hukuk Bürosu'na ait bir danışmanlık şirketi olan APCO ile birlikte "Most" yatırımını oluşturdu. kurdu. "Most Bank" Rusya'nın ilk ve en büyük bankalarından biri oldu. Ülkedeki ilk ATM, 1994 yılında Rusya'da Most Bank tarafından kurulmuştur. "Most Group" oluşturuldu, Most Bank ve bir dizi inşaat şirketi dahil olmak üzere toplam 42 şirketten oluşan tüm ticari varlıklarını bu holding yapısına entegre etti.

1993'te Gusinsky, bir dizi önde gelen gazeteciyle birlikte günlük bir siyasi gazete olan Sevodnya'yı kurdu. Aynı yılın sonunda özel televizyon kanalı NTV'yi kurdu. NTV Birinci Çeçen Savaşı'nda Rus hükümetini eleştiren yayınlara imza attı. Aralık 1994'te, Rus Gizli Servisi'ne Gusinsky'nin ofislerine girilmesi emredildi. Gusinsky ve ailesi Rusya'yı terk etmek zorunda kaldı. Ancak beş ay sonra geri dönebildi.

Gusinsky, Rus Yahudi Kongresi'nin kurucularından biriydi ve Ocak 1996'da başkanı seçildi. 2000'in Ocak ayında da Dünya Yahudi Kongresi'nin başkan yardımcılığına seçilecekti. Şubat 1996'da Davos'ta Dünya Ekonomik Forumu sırasında Boris Berezovsky öncülüğünde oluşturulan Yeltsin'i desteklemeye yönelik kampanyaya katıldı. Bu grup Rusya özelleştirmelerinin arka planındaki isim olan Anatoli Chubais'i Yeltsin'in başkanlık kampanyasını yönetmesi için ikna etti.

1997'de Most Group, tüm medya varlıklarını yeni bir varlık olan Media Most altında birleştirdi. Yeni medya holdingi NTV, TNT, Echo Moscow, Seven Days Yayınevi, diğer radyo istasyonları ve film stüdyolarını içeriyordu ve Rusya'daki en büyük medya holdingiydi. Kasım 1998'de, ABD'li Hughes Communications tarafından inşa edilen "Media Most" uydusu Bonum 1, Florida'daki Cape Canaveral'dan fırlatıldı. Bu, Rusya'daki ilk özel ticari uyduydu ve ilk kez ABD tarafından inşa edilen ve fırlatılan bir uydu Rusya topraklarından kontrol ediliyordu.

1999'da Gusinsky kendisini daha önce bahsettiğimiz Yeltsin'in iç kabinesi "Aile"nin dışında konumlandırıp tarafsız bir çizgiyi seçti. Eylül 1999'da 300 kişinin öldüğü Apartman Bombalamaları'nda Kremlin, bombalamalardan Çeçen ayrılıkçıların sorumlu olduğu görüşünü savunurken bir grup gazeteci patlayıcıları FSB ile bağlantılı kişilerle ilişkilendiren bazı deliller ortaya çıkardı. Gusinsky'nin NTV'si bağımsız bir tavır almaya karar verdi ve FSB'nin yaklaşan seçimleri etkilemek amacıyla patlamaları düzenleme olasılığını araştıran bir dizi haber yaptı. Gusinsky'ye bu yönde yayınları NTV'den kaldırması veya sonuçlarına katlanması için bir ültimatom verildi. Kendisi soruşturmayı bitirmeyi reddetti. Bu da Gusinsky ile Kremlin arasındaki ilişkilerin kırılma noktası oldu.

Putin 31 Aralık 1999'da istifa eden Yeltsin'in yerine devlet başkan vekili oldu. Daha sonra da seçimle başkanlığı aldı. Haziran 2000'de Başsavcılık, Gusinsky aleyhinde "Rus Video" şirketiyle bağlantılı olarak fonların kötüye kullanılması nedeniyle soruşturma başlattı. 13 Haziran'da Moskova'da tutuklandı ve kötü şöhretli Butyrka Hapishanesine gönderildi.

Tutuklanmasından kısa bir süre sonra Kremlin temsilcileri, Gusinsky'ye "Media Most"u 300 milyon ABD Doları gibi oldukça düşük bir meblağ karşılığında Gazprom Media'ya satmasını teklif etti. Kamuya açık bir skandal patlak verdi ve Gusinsky'nin 14 Haziran'da tutuklanmasının ertesi günü bir basın toplantısında ABD Başkanı Clinton'a Gusinsky'nin tutuklanmasıyla ilgili düşünceleri soruldu. Clinton, insanların Kremlin'i eleştirdikleri için tutuklanması gerektiğini düşünmediğini söyledi. İspanya'yı ziyaret eden Putin, konuyla ilgili soruları yanıtlamak zorunda kaldı. Putin'in yanıtlarından biri şuydu: "Bu konuda hiçbir şey bilmiyorum ve Rusya Başsavcısı ile iletişime geçemiyorum. Üç gün sonra Gusinsky hapisten çıktı ve 16 Haziran 2000'de ev hapsine alındı. Temmuz ayında, tüm medya varlıklarını 300 milyon ABD Dolarına satan anlaşmayı imzaladı. Soruşturma kapatıldı ve Gusinsky hemen Rusya'dan ayrıldı ve İspanya'ya geçti.

17 Kasım'da Media Most, Gazprom'un garantileri ve mevcut ve gelecekteki yükümlülükleri için bir uzlaşma anlaşması imzaladı. Buna rağmen Interpol'ün Rusya şubesi Interpol merkezine başvurdu ve Gusinsky'nin tutuklanıp iade edilmesini talep etti. Interpol talebi reddetti ama bu kez doğrudan İspanya'daki yerel Interpol şubesine başvurdular. Gusinsky 12 Aralık'ta Rusya'nın talebi üzerine bu kez İspanya'da tutuklandı. 22 Aralık'ta hapisten çıktı ve İspanya'nın güneyindeki evinde ev hapsine alındı. 2001'in Ocak ayında Gusinsky, hak ve özgürlüklerinin ihlali nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde Rusya aleyhine dava açtı. Nisan ayında Audiencia Nacional Gusinsky'nin iade talebini reddetti. Rusya Federasyonu Gusinsky aleyhine yeni bir ceza davası açtı ve Gazprom'a borçlu olunan kara paranın aklanması iddiasıyla yeni bir tutuklama emri çıkardı. İspanya'dan yeni bir tutuklama talebinde bulundu ancak Gusinsky İsrail'e gitmişti.

Mayıs 2002'de Gusinsky dünya çapında tarafsız Rusça haber yayını yapacak RTV International adlı yeni bir televizyon kanalı kurdu. Ekim ayında internet haber sitesi Newsru.com u faaliyete geçirdi. Ağustos 2003'te Gusinsky, Rusya'nın başka bir iade talebi üzerine Yunanistan'da tutuklandı. Birkaç gün sonra kefaletle serbest bırakıldı. Bu dönemde akşam yemeğine çıktığı bir gün otel odası soyuldu. Ekim 2003'te Atina Temyiz Mahkemesi, Rusya Federasyonu tarafından Gusinsky'ye yöneltilen suçlamaları inceledikten sonra iade talebini reddetti. Mayıs 2004'te de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Gusinsky'ye yönelik tutuklama ve suçlamaların İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme'ye aykırı olduğu kararını verdi.

Gusinsky bu dönemde medya şirketlerini New Media Distribution Company (NDMC) adlı yeni bir holding şirketinde birleştirdi. Genel merkezi Cayman Adaları'ndaki George Town'da olan NMDC son 10 yılda yüksek izleyici oranlarına sahip 3.000'den fazla yapım üretti. Nisan ayında Ukrayna'ya yönelik Newsru.ua adlı internet portalını kurdu. Mart 2008'de Konstantin Kagalovsky ile beraber Ukrayna'da TVi kanalını hizmete açtı. Bütün bunlar Gusinsky'nin medyaya ve yayıncılığa olan tutkusunun devam ettiğini gösterdi.