İSKENDER ÖZSOY
Atatürk'ün hastalığı dönülmez yola girmişti.
Onca çabaya karşın hastalık iyileşmemiş, aksine günden güne kötüleşmişti.
16 Ekim'de akşama doğru ilk ağır komaya girdi Atatürk. Yatağında kendini bilmeden yatıyor, sık sık başını iki yana çevirerek "Aman dil, aman..." diye söyleniyordu.
Koma hali 19 Ekim akşamına dek sürdü. Ertesi gün komadan çıkarak kendine geldi.
Cumhuriyet'in 15. yılı yaklaşıyordu.
Aklı fikri törenlere katılmaktaydı.
25 Ekim'de, orduya göndereceği 15. yıl mesajını Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak'a yazdırdı.
Aynı gün kardeşi Makbule Atadan, Afet İnan ve Sabiha Gökçen'i beraber kabul etti.
Ertesi gün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışında adına okunacak söylev üzerinde Başbakan Celal Bayar'la 40 dakika görüşüp metin üzerinde düzeltme ve ilaveler yaptı.
28 Ekim'de de Sabiha Gökçen'i kabul ederek ona "Yarın bayram değil mi Gökçen? Bu günü, halkla, halkımın içinde kutlamak isterdim. Beni Cumhuriyet Bayramı'ndan, halkımdan uzak tutan bu hastalığa lanet ediyorum." dedi.
Ve o gün, o kutlu gün.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Atatürk'süz ilk tören.
Dönemin Meclis Başkanı Abdülhalik Renda Cumhurbaşkanı Atatürk adına tebrikleri kabul etti.
ORDUYA SON MESAJ
Atatürk'ün, Ankara Hipodromu'nda düzenlenen geçit töreninde orduya mesajı Başbakan Celal Bayar tarafından okundu. Törenlere Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak da katıldı.
Gazi'nin mesajı şöyle:
"Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan, her zaman zaferle beraber uygarlık ışıklarını taşıyan kahraman Türk ordusu. Türk vatanının ve Türklük topluluğunun şan ve şerefini, iç ve dış her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni her an yapmaya hazır olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam bir inan ve itimadımız vardır."
Bu mesaj onun orduya ve Türk halkına son mesajıydı.
O günün akşamı Kuleli Askeri Lisesi öğrencileri 29 Ekim töreni dönüşü vapurla Dolmabahçe Sarayı önünden geçerken İstiklal Marşı söyleyerek Atatürk'ü selamladılar ve sevgi gösterileri yaptılar.
Mustafa Kemal Atatürk son Cumhuriyet Bayramı'nı işte böyle yaşadı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi 1 Kasım'daki açılışı da Atatürk olmadan yapıldı.
29 Ekim 1938. Cumhuriyetin 15. yılı. Atatürk ilk kez törenlere katılmadı. Onun halka ve orduya son mesajını Ankara Hipodromu'nda düzenlenen geçit töreninde Başbakan Celal Bayar okudu. 15.yıl törenini Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak da katıldı.
