IKEA, merkez ofisi Hollanda'nın Delft kentinde bulunan, İsveç kökenli çok uluslu bir mobilya devi olarak dünya genelinde tanınmaktadır. Uygun fiyatlı, montaja hazır mobilya ve ev aksesuarları sunan marka, milyonlarca evin vazgeçilmezi haline gelmiştir. Ancak son dönemlerde, İsrail’in işgal altındaki Batı Şeria’daki yasa dışı yerleşimlerine ürün teslimatı yapması nedeniyle yoğun eleştirilere maruz kalmakta.
IKEA’nın İsrail’deki franchise işletmesi, Beitar Illit gibi uluslararası hukuk açısından yasadışı kabul edilen yerleşim birimlerine sorunsuz teslimat sağlarken, Beit Sahour gibi Filistinli nüfusun yaşadığı bölgelere teslimat yapmayı reddetmektedir. Bu durum, markayı sadece etik ihlallerle değil, aynı zamanda açık bir ayrımcılık politikasıyla da suçlanır hale getirmiştir.
Neden IKEA Boykot Ediliyor?
IKEA’nın İsrail’deki politikaları, sadece ticari kararlar olarak değil, insan hakları ihlalleriyle örtüşen bir duruş olarak görülmektedir. Uluslararası insan hakları kuruluşları ve Filistin yanlısı sivil toplum hareketleri, şirketin aşağıdaki nedenlerle boykot edilmesini savunmaktadır:
Yasa Dışı Yerleşimlere Teslimat: Birleşmiş Milletler tarafından yasa dışı kabul edilen İsrail yerleşimlerine hizmet sağlamak, uluslararası hukukun ihlali anlamına gelmektedir.
Filistinlilere Hizmet Engeli: Aynı bölgede yaşayan Filistinli halka teslimat yapılmaması, etnik temelli ayrımcılık olarak değerlendirilmektedir.
İnsan Haklarına Duyarsızlık: IKEA’nın bu duruma dair kapsamlı bir açıklama yapmaması, etik değerlere olan bağlılığını sorgulatmaktadır.
Bu nedenlerle IKEA, İsrail’e doğrudan veya dolaylı destek sağladığı düşünülen markalar arasında yer almakta ve boykot listelerine dahil edilmektedir.
Uluslararası Tepkiler Artıyor
IKEA’ya karşı tepkiler yalnızca Filistin destekçisi gruplarla sınırlı kalmamıştır. Avrupa’daki insan hakları örgütleri, özellikle İsveç merkezli STK’lar, şirketin bu politikasını açıkça eleştirmekte ve BM ilkelerine aykırı hareket ettiğini vurgulamaktadır. IKEA’nın uluslararası imajı, bu politikalar nedeniyle zedelenmektedir.
Ayrıca, İsrail’in 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana Gazze’ye yönelik saldırılarını artırması, çok sayıda markanın boykot edilmesine yol açmıştır. IKEA da bu markalar arasında en fazla dikkat çekenlerden biri olmuştur.
IKEA’nın Kısa Tarihi
1943 yılında Ingvar Kamprad tarafından İsveç'te kurulan IKEA, bugün dünyanın en büyük mobilya ve ev dekorasyonu perakendecilerinden biridir. 50’den fazla ülkede faaliyet gösteren marka, düşük maliyetli ve fonksiyonel tasarımlarıyla tanınır. Ancak son yıllarda, insan hakları bağlamında aldığı tutumlar, şirketin etik profilini gölgede bırakmaktadır.
İsrail Boykotu ve Ekonomik Baskı Stratejisi
İsrail boykotu, Filistin halkına yönelik baskı ve işgal politikalarına karşı geliştirilen bir ekonomik direniş biçimidir. Bu boykot kapsamında, İsrail’e doğrudan ya da dolaylı destek verdiği tespit edilen markalar, uluslararası tüketiciler tarafından protesto edilmekte ve ürünleri satın alınmamaktadır. IKEA da bu boykot stratejisinin merkezine oturmuş markalardan biri haline gelmiştir.
