Dünyada ve Türkiye'de çocukluk çağı kanserleri artıyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada yılda 300 bin çocuğa (0-19 yaş arası) kanser tanısı konuluyor. Ülkemizde ise bir yıl içinde 3 bin 500 çocuk kanser tanısı alıyor. Çocukluk çağı kanserleri her yaşta görülebildiğini ama en sık 1 ila 5 yaş arasında ortaya çıktığını söyleyen Liv Hospital Çocuk Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Gül Nihal Özdemir "Çocuklarda ateş ve halsizlik gibi bulgular enfeksiyon veya başka bir nedenle açıklanamıyor ve ısrar ediyor ise şüpheci olmak gerekir" diyor. Prof. Dr. Gül Nihal Özdemir çocukluk çağı kanserleri hakkında bilgi verdi.
Çocuklarda hangi kanserler görülür?
Vücudun herhangi bir yerinde hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan ve kaynaklandığı doku veya organı harap ederek kan veya lenf yolu ile yayılabilen habis hastalıklar olan kanserler çocukluk çağlarında da görülebiliyor. Çocuklarda kanser erişkine oranla çok daha nadir görülür. Çocuklarda görülen hastalıkların yalnızca yüzde 1'i kanserdir. Bazı kanser tipleri sadece çocuklarda ortaya çıkar ve yine erişkinin bazı kanserleri ise çocuklarda neredeyse hiç görülmez. Kanserin çeşitli tipleri vardır ve kaynaklandığı organ veya dokuya göre değişir. Örneğin kan kanseri lösemi, lenf kanseri lenfoma, karaciğerde ortaya çıkan tümör ise hepatoblastomdur. Çocuklarda en sık lösemi görülür.
Çocuklarda kanser ne zaman görülür?
Çocukluk çağı kanserleri her yaşta görülebilir ancak en sık 1 ila 5 yaş arasında ortaya çıkarlar. Belli yaşlarda bazı kanserler daha sık görülür.
Çocuklarda kanser neden olur?
Kanserin neden oluştuğu maalesef tam olarak bilinmiyor. Genetik ve çevresel faktörlerin bir arada rol oynadığı düşünülüyor. Radyasyon, sigara dumanına maruziyet, kimyasal maddeler ve bazı virüsler hücre düzeyinde değişiklikler yaparak kanser oluşumuna etki edebilir. Bu faktörlere maruziyet özellikle hamilelik döneminde önemlidir. Bazı kanser tipleri ailesel olabilir. Ailede başka bireylerde de özellikle erken yaşta kanser gelişmiş olması genetik yatkınlık düşündürür.
Çocuklarda ne zaman kanserden şüphe edilir?
Çocuklarda kanseri erken fark etmek zordur. Bazen ilk şikayet veya bulgular hafif olabilir ve pek önemsenmeyebilir. Çocuklarda tüm kanserlerin erken teşhisi için bir tarama testi yapmak mümkün değildir. Bu nedenle ailelerin kanserin ilk bulguları açısından dikkatli olmaları ve şüphe halinde doktora başvurmaları önemlidir. Özellikle bazı tümörlerde geç tanı tedaviyi zorlaştırır. Kanserin ilk belirti ve bulguları:
- Ateş
- Halsizlik
- Bitkinlik
- Solukluk
- Kilo kaybı
- Vücutta mor lekeler
- Sık enfeksiyonlar
- Lenf bezlerinde şişlik
- Karında şişlik
- Erkek çocuklarında testiste şişlik
- Bacak ağrısı
- Kemik ağrısı
- Baş ağrısı
- Tekrarlayan kusma
- Denge kaybı
- Bölgesel şişkinlik
- Diş etlerinde şişlik ve kanama
- Görme bozuklukları olabilir.
Elbette her ateş ve halsizlik kanser demek değildir. Ancak bu bulgular enfeksiyon veya başka bir nedenle açıklanamıyor ve ısrar ediyor ise şüpheci olmak gerekir.
Çocuklarda kanser tanısı nasıl konulur?
Tanıda öykü ve muayene ile değerlendirildikten sonra her kanserin tipine göre gerekli testler yapılır. Lösemide bazen basit bir kan sayımı yararlı olur ancak kesin tanı için kemik iliği örneği almak gerekir. Tümörler için genellikle görüntüleme yöntemleri ve biyopsi gereklidir. Bazı tümörlerde tümör belirteçleri denilen kan testleri ile tanı konulması mümkün olabilir.
Çocukluk çağı kanserleri nasıl tedavi edilir?
Kanser hücreleri insan bağışıklık sistemini yanıltırlar, bu nedenle vücut bu hastalığı kendi başına yenemez. Kanser tedavisi kemoterapi, cerrahi ve radyoterapiden oluşur. Her kanser tipinin farklı bir tedavisi vardır. Çocuk hematoloji onkoloji uzmanı dışında çocuk cerrahı, beyin cerrahı, ortopedi ve radyasyon onkoloğu doktorlarından oluşan bir tedavi ekibi gereklidir. Tedavinin ilk hedefi kanserin tamamen ortadan yok edilmesi yani hastanın tamamen iyileştirilmesidir. Çocukluk çağı kanserlerinde günümüzde tedavi oldukça başarılıdır.
