Eylül ayı, İstanbul için ekonomik anlamda zorlu bir dönemin habercisi oldu. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) yayımladığı verilere göre, kentte perakende fiyatlar yüzde 3,19 oranında artarak, son beş ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Aynı dönemde toptan fiyatlardaki artış da yüzde 1,29 seviyesinde gerçekleşti. Bu yükseliş, sadece rakamsal bir veri olmanın ötesinde, İstanbullunun her gün hissettiği yaşam maliyetindeki sert artışı temsil ediyor.
Enflasyonun şehirdeki etkisi yalnızca fiyat artışıyla sınırlı kalmadı. Eğitimden ulaşıma, gıdadan konut harcamalarına kadar birçok kalemde yaşanan yükseliş, özellikle sabit gelirli haneleri zor durumda bıraktı. Yeni eğitim yılının başlamasıyla birlikte eğitim grubundaki fiyat artışı yüzde 24,26 gibi rekor bir orana ulaştı. Bu, sadece okul masraflarını değil, servis ücretlerinden kırtasiyeye kadar uzanan geniş bir yelpazeyi etkiledi.
Eğitim masrafları cep yaktı, gıdada mevsimsel fiyat sıçraması yaşandı
Eylül ayında yaşanan en dikkat çekici artış, eğitim harcamaları grubunda gerçekleşti. Yeni dönemin başlamasıyla birlikte servis ücretleri, özel okul fiyatları, kırtasiye ve diğer eğitim destek hizmetlerinde yaşanan keskin artışlar, tüketici fiyat endeksini yukarı çekti. Ulaştırma grubunda da kamu kaynaklı fiyat düzenlemeleri nedeniyle yüzde 4,40’lık bir yükseliş görüldü.
Gıda ve alkolsüz içecek harcamalarında yaşanan %3,85’lik artış ise hem mevsimsel geçiş hem de piyasadaki tedarik zinciri sorunlarından beslendi. Özellikle taze meyve ve sebze fiyatlarında yaşanan yükseliş, dar gelirli vatandaşlar için günlük yaşamda hissedilir bir baskıya dönüştü. Lokanta ve otellerdeki fiyatlar da %2,57 artarak sosyal yaşam maliyetlerini daha da yukarı taşıdı.
Sağlık ve haberleşme harcamalarında herhangi bir değişim gözlenmezken, alkollü içecekler ve tütün grubunda ufak bir düşüş yaşandı. Ancak bu düşüş, genel tablo karşısında tüketici lehine bir etki yaratmaktan uzak kaldı.
Toptan eşya fiyatlarında da yukarı yönlü trend devam ediyor
Toptan fiyatlar cephesinde de durum tüketicinin lehine değil. İstanbul Toptan Eşya Fiyatları İndeksi, eylül ayında %1,29oranında artış gösterdi. En fazla yükseliş işlenmemiş maddeler grubunda görülürken, bu artış özellikle tarımsal ürünlerin ve hammaddelerin fiyatlarını yukarı çekti.
Gıda maddelerinde %1,41, madenlerde %1,03, enerji ürünlerinde ise %0,82’lik artışlar yaşandı. Bu artışlar, üretici tarafında maliyetlerin önümüzdeki aylarda tüketiciye daha da fazla yansıyabileceğinin sinyalini veriyor. İnşaat malzemelerinde %0,44’lük artış, özellikle konut projelerinde maliyet hesaplarını değiştirecek türden.
Tek olumlu gelişme ise kimyevi maddelerde yaşanan %0,29’luk düşüş oldu. Ancak bu düşüş genel enflasyon eğilimini dengeleyebilecek güçte değil. Mensucat grubunda ise herhangi bir fiyat değişimi gözlenmedi.
Psikolojik eşik aşıldı: Enflasyonun sokağa yansıması daha belirgin
Veriler sadece bir istatistik değil; İstanbul’daki milyonlarca vatandaşın günlük yaşantısını doğrudan etkileyen ekonomik gerçekliği ortaya koyuyor. Artan kira bedelleri, yükselen ulaşım ve gıda masrafları, hane halkının bütçesini her geçen gün biraz daha zorluyor. Eğitim harcamalarındaki sert artış, çocuk sahibi ailelerin yükünü katlayarak artırmış durumda.
İstanbul'daki bu yüksek enflasyon eğilimi, Türkiye genelindeki ekonomik politikalara da yön verecek nitelikte. Uzmanlara göre, bu artışlar hem kamunun hem de özel sektörün fiyat politikalarını gözden geçirmesine neden olabilir.
Eylül verileri sonrası gözler ekim ayında
Eylül ayı enflasyon verileriyle birlikte, piyasalarda gözler şimdi ekim ayında açıklanacak yeni rakamlara çevrildi. Özellikle enerji fiyatlarındaki küresel dalgalanmalar, döviz kurlarındaki hareketlilik ve iç piyasada yaşanan arz-talep dengesizlikleri, fiyat artışlarının önümüzdeki aylarda da sürebileceği yönünde sinyaller veriyor.
İstanbul’da yaşanan bu artışlar, sadece bugünün değil, önümüzdeki dönemin ekonomik havasını da şekillendirecek. Hükümetin ve yerel yönetimlerin alacağı önlemler, hem tüketicinin cebini hem de piyasanın genel yönünü doğrudan etkileyecek.
