İstanbul'da ev kiralamak artık sadece bir ihtiyaç değil, giderek büyüyen bir çıkmaz. Aylık gelirinin neredeyse yarısını kiraya vermek zorunda kalan binlerce aile için umut ışığı, TOKİ’nin başlattığı "kiralık sosyal konut projesi" ile doğdu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından geliştirilen bu yeni model, yalnızca barınma sorununa değil, aynı zamanda sosyal adaletsizliğe de çözüm sunmayı hedefliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kabine Toplantısı sonrası duyurduğu proje, sadece bir konut kampanyası değil; aynı zamanda İstanbul’un çarpık kentleşme sorununa, konut arz-talep dengesizliğine ve kontrolsüz kira artışlarına karşı geliştirilen kapsamlı bir sistemin parçası olarak görülüyor. TOKİ’nin bugüne kadar alışık olduğumuz satış odaklı projelerine alternatif olarak geliştirilen bu kiralık model, özellikle düşük ve orta gelir grubundaki aileleri hedef alıyor.
Kira bedelleri rayiç fiyatların altında olacak
Yeni sistemde, kiralık sosyal konutlar piyasa rayicinin oldukça altında ücretlerle kiralanacak. Bu, özellikle gelir düzeyi sınırlı olan vatandaşlar için İstanbul'da barınma maliyetlerini ciddi oranda düşürecek. Konutların kimlere kiralanacağı ise net kriterlere bağlanacak. Gelir durumu, hane halkı sayısı, mevcut konut sahibi olup olunmaması gibi detaylar göz önünde bulundurularak başvuru sahipleri arasında kura sistemiyle hak sahipliği belirlenecek.
Kurada adı çıkan vatandaşlar, TOKİ ile belirlenen süre ve kurallarla sözleşme imzalayacak. Süre sonunda ise aynı daireler, gerekli bakım ve onarımlardan sonra başka hak sahiplerine kiralanarak döngüsel bir sistem oluşturulacak. Bu sayede yalnızca bir defalık fayda sağlanmayacak; sürdürülebilir bir sosyal konut politikası hayata geçirilmiş olacak.
Sadece İstanbul'da uygulanacak: pilot şehir mega kent
Bu kapsamda inşa edilecek kiralık sosyal konutlar yalnızca İstanbul’da yer alacak. “Yüzyılın Konut Projesi” kapsamında 81 ilde 500 bin sosyal konut yapılması planlansa da, kiralık model ilk etapta sadece İstanbul’da uygulanacak. Bunun nedeni, İstanbul’un hem konut fiyatlarının hem de kiraların en çok arttığı şehir olması.
İstanbul’un özellikle deprem riski taşıyan ilçelerinde başlatılacak projeyle, kentsel dönüşüm süreciyle entegre bir yapıkurulması hedefleniyor. Böylece bir yandan riskli yapı stokları dönüştürülürken, bir yandan da yeni, güvenli ve erişilebilir konutlar devreye alınacak. TOKİ’nin yürüttüğü bu entegre model, yalnızca fiziksel dönüşümü değil, sosyal dönüşümü de hedefliyor.
Sosyal kiracılık modeli: ilk kez devlet ev sahibi oluyor
Projenin en dikkat çeken yönlerinden biri, konutların bireylere satılmayacak olması. TOKİ, bu modelde ilk kez kalıcı ev sahibi olarak sistemin merkezinde yer alıyor. Yani devlet, bu konutları inşa edip mülkiyetini elinde tutacak ve yalnızca kiralama hizmeti sunacak. Böylece hem konut stokunun kalitesi korunacak hem de rant odaklı kullanımın önüne geçilecek.
Her daire belirli aralıklarla denetlenecek, kira ödemelerinin düzenli yapılıp yapılmadığı takip edilecek. Konutların amacı dışında kullanılması halinde sözleşme feshedilebilecek. Bu denetim sistemiyle birlikte, hem adil bir kullanım sürecisağlanacak hem de kiracıların konforu ve güvenliği korunacak.
İstanbul’da kira dengesi yeniden kuruluyor
Fahiş kira artışları, son yıllarda İstanbul’da yaşam kalitesini doğrudan etkileyen en büyük krizlerden biri haline geldi. Mevcut yapı stoğunun yaşlı ve riskli olması, artan göç dalgaları ve sınırlı arsa üretimi, kentteki konut krizini içinden çıkılmaz bir hale getirmişti. TOKİ'nin kiralık sosyal konut modeliyle, bu sorunlara karşı hem sosyal hem ekonomik bir çözüm mekanizması geliştiriliyor.
Devletin kira piyasasına doğrudan müdahil olmasıyla birlikte, özel sektörün uyguladığı kontrolsüz fiyatlandırmalar da dolaylı olarak dengeye oturtulabilir. Proje başarılı olursa, orta vadede kira fiyatlarında genel bir düşüş eğilimi yaşanması ve konut piyasasında yeni bir denge kurulması bekleniyor.
