Milletin Sesi, Kalemin Gücü
Cumhuriyet tarihinin en seçkin fikir ve kültür adamlarından biri olan Hamdullah Suphi Tanrıöver, yalnızca bir yazar değil; aynı zamanda bir milletin vicdanı, sesi ve şuuru oldu. Bugün, 10 Haziran 1966'da ebediyete irtihal eden bu büyük dava adamının vefatının 59. yıl dönümü. Geride bıraktığı eserler, düşünceler ve mücadele mirasıyla hâlâ ışık tutmaya devam ediyor.
“Namık Kemal Bey Magosa’da”, “Günebakan”, “Dağ Yolu”, “Anadolu Milli Mücadelesi” gibi edebi ve fikri değeri yüksek eserlerin sahibi olan Tanrıöver, aynı zamanda İstiklal Marşı’nı Meclis kürsüsünde ilk defa okuyan kişi olarak da tarihe geçmiştir.
İstiklâl Marşı'nı İlk Okuyan O'ydu!
1921 yılında TBMM'de İstiklal Marşı’nın kabul sürecinde Mehmet Akif Ersoy’u yarışmaya katılmaya ikna eden kişi de yine Hamdullah Suphi’dir. Marşın Meclis kürsüsünde ilk kez okunmasını sağlayan Tanrıöver, bunu tek seferle bırakmamış; marşı tam 4 kez üst üste okuyarak milletin ruhunu coşturmuştur.
Etkileyici hitabetiyle yalnızca milletvekillerini değil, bütün bir milleti etkileyen Tanrıöver’e halk “Milli Hatip” ve “Cumhuriyet Hatibi” unvanlarını yakıştırmıştır.
Dilden Sanata, Ocaktan Müzeye
Tanrıöver yalnızca şair, yazar ve hatip olarak değil; aynı zamanda eğitim ve kültür politikalarının mimarı olarak da Türkiye'nin gelişimine katkı sağlamıştır. Maarif Vekili (Millî Eğitim Bakanı) olarak görev aldığı dönemde, eğitimde milli ruhun inşa edilmesine öncülük etti.
Kurucusu olduğu Etnografya Müzesi, İstanbul’da yeniden faaliyete geçirdiği Türk Ocakları, katıldığı uluslararası diplomatik görevler ve verdiği eğitimlerle Türkiye’nin kültürel altyapısını güçlendirdi.
Sanat, Milliyetçilik ve Ahlak
Yazılarında ve konuşmalarında Tanrıöver, bir milletin bekasının ancak dil, din ve dilek birliği ile sağlanacağını savundu. Onun için Anadolu yalnızca bir toprak parçası değil; Türklüğün son kalesi, millî kültürün ebedi yuvasıydı.
Sanatı estetikten ibaret görmeyen, onu milletin vicdanını yansıtan bir yapı taşı olarak değerlendiren Tanrıöver, “Sanat ve İstiklalimiz” başlıklı yazılarında kültür ile bağımsızlık arasında kurduğu güçlü bağı sık sık vurguladı.
Aruzdan Heceye, Şiirden Hitabete
Edebiyata genç yaşta başlayan Tanrıöver, ilk şiirini amcası Sâmipaşazâde Sezai ve diğer Jön Türklerin çıkardığı Şura-yı Ümmet dergisinde yayımladı. Fecr-i Ati topluluğuna katıldı; ardından Genç Kalemler ile millî edebiyat hareketinin savunucusu oldu. Aruz veznini terk ederek hece ölçüsü ve sade Türkçe ile yazdığı eserlerle, millî edebiyatın halkla buluşmasında büyük rol oynadı.
1920’de Antalya milletvekili olarak TBMM’ye giren, Maarif Vekilliği, Matbuat Umum Müdürlüğü ve Romanya Büyükelçiliği görevlerinde bulunan Tanrıöver, hem fikir hem de uygulama yönüyle Cumhuriyet’in kültürel inşasında öncü isimlerden biri oldu. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına karşı çıkan az sayıdaki aydından biri olarak düşünce özgürlüğüne verdiği önemi ortaya koydu.
Vefatının 59. Yılında Vefa
10 Haziran 1966’da İstanbul’da hayatını kaybeden Tanrıöver, Merkezefendi Mezarlığı’nda aile kabristanına defnedildi. Aradan geçen 59 yıla rağmen, fikirleri, eserleri ve mücadele azmiyle Türk kültürünün kilometre taşları arasında yer almaya devam ediyor.
