Efşene’den İsfahan’a: Bir Bilim Yolculuğu
980 yılında Buhara yakınlarındaki Efşene köyünde dünyaya gelen Ebû Ali el-Hüseyin b. Abdullah b. Sînâ, daha çocuk yaşlarda ilme olan ilgisi ve olağanüstü zekâsıyla dikkat çekti. Kur’an’ı ezberledi, edebiyat ve fıkıh eğitimi aldı, ardından babasının evinde dönen felsefe ve matematik tartışmaları sayesinde bilim dünyasına adım attı.
Henüz 16 yaşında tıpta uzmanlaşarak hekimlik yapmaya başlayan İbn Sînâ, 18 yaşında Buhara Sarayı’nda görev aldı ve saray kütüphanesindeki binlerce eseri okuyarak kısa sürede büyük bir bilim insanına dönüştü.
Tıbbın Kanunu: el-KAnûn fi’T-Tıb
İbn Sînâ’nın tıp alanındaki en büyük eseri, 5 ciltlik el-Ḳānûn fi’ṭ-ṭıb (Tıbbın Kanunu) adlı başyapıttır. Bu eser, yüzyıllar boyunca Avrupa üniversitelerinde temel ders kitabı olarak okutulmuş, tıbbın sistematik ve bilimsel temellere oturtulmasına öncülük etmiştir.
Kanın besin taşıyıcı rolü, mikrop teorisi, şeker hastalığı, hepatit, kızıl ve şarbon gibi hastalıklar, İbn Sînâ’nın tespit ettiği sağlık sorunlarından yalnızca birkaçıdır. Hacamat, anestezi ve eczacılıkta geliştirdiği yöntemlerle bugünkü modern tıbbın temellerini atmıştır.
Tıbbın yanı sıra mantık, metafizik, matematik, müzik ve doğa bilimlerine dair onlarca esere imza atan İbn Sînâ’nın Kitâbü’ş-Şifâ, en-Necât, el-İşârât ve’t-Tenbîhât, Dânişnâme-i Alâî gibi eserleri, İslam felsefesinin sistemli düşünce mirasını oluşturur.
Onun felsefesi, Aristoteles ve Fârâbî çizgisinde şekillenmiş; Batı skolastik düşüncesi üzerinde derin etkiler bırakmıştır.
Beyaz Perdede Bir Bilge
İbn Sînâ’nın ilmi şahsiyeti yalnızca kitap sayfalarında değil, sinema perdesinde de yankı buldu. Alman yapımı “The Physician” (2013) filminde, usta aktör Ben Kingsley İbn Sînâ’yı canlandırdı. Film, İngiltere’den İsfahan’a uzanan bir öğrencinin İbn Sînâ’nın öğrencisi olma serüvenini anlatıyor.
Noah Gordon’un romanından uyarlanan bu yapım, İbn Sînâ’nın bilimsel kişiliğini, entelektüel derinliğini ve insanlığa hizmet anlayışını etkileyici bir şekilde beyaz perdeye taşıyor.
Mirası Bugüne Işık Tutuyor
22 Haziran 1037 yılında Hemedan’da vefat eden ve oraya defnedilen İbn Sînâ’nın fikirleri, bugün hâlâ tıp, felsefe ve bilim tarihinde temel kaynak olarak okunmaktadır. Avrupa’da “Avicenna” olarak tanınan bu büyük bilge, sadece geçmişin değil, geleceğin de ilham kaynağıdır.
