Aslı Biçer/ özel haber
Bir süredir zihnimizi kurcalayan bir soru var: Yapay zeka işimizi elimizden alacak mı?
Kimi bu soruya 'kesinlikle alacak' diyerek karamsar bir çerçeveden bakarken, kimi ise 'yeni iş kolları üretilecek' diyerek umut ışıkları görüyor. Güncel araştırmalar ise yeni bir seçeneğin daha olabileceğine işaret veriyor: 'Yapay zeka işimizi almıyor, yeniden yapılandırıyor.'
YAPAY ZEKA İLK DARBEYİ VURUYOR
MIT kaynaklı bir araştırmaya göre; yapay zeka teknolojisine yoğun derecede maruz kalan birçok şirkette işe alım oranları belirgin derecede düşüyor. Özellikle düşük vasıflı ve tekrara dayalı işlerde yapay zekanın 'yerini alma' etkisi açıkça gözlemleniyor.
KOLTUKLAR BOŞALMIYOR, SAHNE DEĞİŞİYOR
Yapay zekanın sahnedeki rolü arttıkça birçok meslek grubu da bundan etkilendi. Etkilenme düzeyi en fazla olan meslekler ise şöyle özetleniyor:
⦁ Müşteri temsilciliği
⦁ Veri girişi
⦁ Çağrı merkezi operatörlüğü
⦁ Temel düzeyde içerik üretimi ve kurgu
Tekrarlayan, kurallara dayalı ve düşük yaratıcılık gerektiren işler yapay zeka tarafından daha kolay devralınırken; diğer bir taraftan insani temas, yaratıcılık ve karmaşık karar alma süreçlerinin olduğu psikolojik danışmanlık, yaratıcı yazarlık, öğretmenlik gibi meslekler için henüz bir tehditten söz edilmiyor. Uzmanlar uyarıyor: 'Mesleğiniz değil, iş tanımınız değişebilir.'
KAYBOLANLARIN YERİNİ KİMLER ALACAK
Teknolojik dönüşüm sahneden sildiği meslek kadar yeni oyuncular yaratmasıyla da gündemdeki yerini koruyor. Yapay zekanın doğurduğu bazı meslekler şöyle:
⦁ Veri etik uzmanlığı
⦁ Algoritma eğitmenliği
⦁ Dijital içerik denetçiliği
⦁ İnsan-makine etkileşimi tasarımcılığı
Mesleklerin doğum ve ölüm süreci nesillerimiz gibi; her kaybolan iş, yerini mutlaka başka bir beceriye bırakıyor. Önemli olan bu süreçte gelişen, türeyen ve farklılaşan meslek gruplarına karşı ilgili ve açık olma gayreti içerisinde olmak. Dönüşen bu düzende tutunmak için tek yol: Öğrenmeye devam etmek.
YENİ DÖNEMİN KAZANANI: UYUM
ABD merkezli 'Yapay Zeka ve İşler: Çevrimiçi İş İlanlarında Elde Edilen Kanıtlar' adlı araştırma iş dünyasındaki yapay zeka etkisini ortaya koyuyor. Yapay zekaya daha fazla maruz kalan sektörlerde ilgili pozisyonlara yönelik talepler artarken, geri kalan birçok pozisyonda işe alımlar azaldığı tespit ediliyor. Bu da şuna işaret ediyor: Yapay zekayla uyumlu yetenekler aranıyor, diğerleri sistem dışına itiliyor. Artık işverenler pozisyonu değil; pozisyona uyum sağlayabilecek birilerini arıyor.
KİMİ UYARIYOR KİMİ UMUTLU AMA HEPSİ DÖNÜŞÜM FİKRİNDE BULUŞTU
Yüksek otomasyon riski tahminleriyle tanınan Oxford Üniversitesi’nden Frey, 'Beklenen otomasyon oranı yüksek olabilir ama bu, işlerin tamamen yok olacağı anlamına gelmez. Görevler dönüşüyor.' diye vurguluyor. Bu ifade aslında net resmi gözler önüne seriyor: Tehdit değil dönüşüm çağındayız ve kazananlar bu dönüşüme uyum sağlayanlar olacak.
KÜRESEL DALGANIN YEREL YANSIMALARI
29 ülkeden elde edilen panel verilerinde yapay zekanın istihdam üzerinde etkisi genel olarak pozitif. Türkiye özelinde doğrudan yapay zeka maruziyet ölçümleri sınırlı olsa da:
⦁ Dijitalleşme hızımız
⦁ Genç nüfus
⦁ Hizmet sektörünün genişliği
Bu üç temel faktör Türkiye’nin yapay zeka karşısında riskten ziyade dönüşüm potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor. Bu dönüşümün temel faktörü ise: Adaptasyon.
TÜRKİYE İŞ GÜCÜNÜN YENİ İHTİYAÇLARI
Türkiye’de iş gücü dönüşümünün ihtiyaçlarını artık sadece temel mesleki sorumluluklar değil, sorumluluklara eşlik eden beceriler belirliyor. Dijitalleşen dünyada işverenler; yapay zeka araçlarını etkin kullanabilen, veriyle çalışmaya yatkın olan, medya okuryazarlığı gelişmiş ve analitik düşünme becerileri güçlü bireylere her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyuyor. Bilginin kolay erişildiği bir çağda öne çıkmanın yolu ise özgünlüğü korumaktan ve yeni becerileri geliştirmekten geçiyor.
KAYBOLAN MESLEKLERE DİRENEN ZİHİNLER
Yapay zekanın dönüşüm çanlarını çalmaya başlaması sadece teknolojiyi değil, zihinleri de etkiliyor. Artık mesele mesleklerin yok olması değil, rollerin hatta beklentilerin nasıl değişeceği. Bu dönüşüm sürecini görmezden gelmek kadar, fırsatları kaçırmak da büyük bir tehdit. Geleceğin iş dünyasında yer almak isteyenlerin anahtarı: Uyum.
