uzayda yerli ve milli sistem
Türkiye, uzay alanındaki yerli ve milli teknoloji yatırımlarını hız kesmeden sürdürüyor. Uydu sistemlerinden yörünge transfer araçlarına, derin uzay görevlerinden fırlatma altyapısına kadar geniş bir yelpazede geliştirilen sistemlerin merkezinde, kritik öneme sahip itki teknolojileri yer alıyor.
Bu alandaki en stratejik aktörlerden biri olan DeltaV Uzay Teknolojileri AŞ, Türkiye’nin uzaya bağımsız erişimini sağlayacak motor ve sistemler konusunda önemli mesafe kat etti.
“2027 yılında aya sert iniş”
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı iştiraki olarak 2017’de kurulan DeltaV’nin Genel Müdürü Mehmet Kahraman, şirketin faaliyetlerine ilişkin değerlendirmesinde şunları söyledi:
“DeltaV, Türkiye’nin uzaya bağımsız erişimini sağlayacak teknolojileri ve alt sistemleri geliştirmek amacıyla kuruldu. İlk olarak, uzaya çıkışı sağlayacak sistemlerin temelini oluşturan alt birimler üzerinde çalıştık ve 100 kilometre üstü irtifaya çıkan sonda roketleri geliştirdik. Bu alandaki birikimimizi savunma sanayisine de taşıyarak, çok kısa sürede ürünleştirme kabiliyetine ulaştık. En önemli projelerimizden biri, Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK Uzay ile birlikte yürüttüğümüz Ay Araştırma Programı kapsamında geliştirilen yerli uzay aracı. Bu araçta, tamamen özgün mühendislikle geliştirilmiş, uzun yanma sürelerine sahip milli bir itki sistemi bulunuyor. Hedefimiz, bu sistemle 2027 yılında Ay’a sert iniş gerçekleştirmek.”
DeltaV'nin Yerli Motorları Uzayda Tarihçe Kazanıyor
Kahraman, uyduların yörüngede kalması ve yönelimlerini koruyabilmesi için gerekli olan kimyasal itki sistemlerinin bugüne kadar yurt dışından temin edildiğine dikkat çekerek, bu alanda dışa bağımlılığın sona erdiğini vurguladı.
Geliştirdikleri milli motorların artık farklı ölçeklerdeki uydularda kullanılmaya başlandığını belirtti.
“Yerli kimyasal itki sistemlerimizle uzayda tarihçe kazanmaya başladık. Bu da ürünlerimizin güvenilirliğini ve performansını kanıtlamış oluyor. Geliştirdiğimiz sistemleri Fergani Uzay, TUSAŞ gibi uydu üreticilerine sunuyoruz. Kimyasal itki sistemleri özellikle büyük uydular için kritik. DeltaV olarak bu sistemleri geliştirmenin ötesine geçip daha ileri versiyonları üzerinde çalışıyoruz. Örneğin, yüksek yörüngelere ulaşabilecek sıvı yakıtlı motorlarımız için de ciddi bir ilerleme kaydettik.”
uluslararası düzeyde rekor başarı
DeltaV, sıvı yakıtlı roket motorları ve hibrit roket teknolojileri konusundaki kabiliyetleriyle uluslararası ölçekte dikkat çekiyor. Şirket, 220 kat ölçekleyerek geliştirdiği roket motorlarıyla üç farklı ölçekte başarılı fırlatmalar gerçekleştirdi.
Türkiye’de geliştirilen büyük motorlardan biriyle hipersonik test platformu HİSTEP'in ilk aşaması başarıyla ivmelendirildi. Bu sistem 200 kilometrenin üzerinde bir irtifaya ulaşarak, hibrit roketlerle dünya irtifa rekorunu kırdı.
Ayrıca, savunma sanayisinde kullanılan ASELSAN üretimi TOLUN mühimmatının fırlatılması için geliştirilen GÖKTAN projesine de katkı sağladı. Roket sistemi, ayrılma mekanizması ve taşıyıcı kanister DeltaV mühendisliğiyle özgün olarak üretildi.
Ses Üstü Hızlara Ulaşan Yerli Ramjet İlk Kez Havada Ateşlendi
Şirketin öne çıkan bir diğer çalışması ise ses üstü hızlarda görev yapabilen ramjet motor teknolojisi oldu. Ramjet sistemin geliştirme süreci, mühendislik açısından kısa sürede tamamlandı ve gerçek uçuş koşullarında başarıyla test edildi.
“Ramjet motorlarımız ses üstü, yani Mach 2,5 ila 3 hızlarında görev yapabiliyor. Aylar içerisinde tasarladığımız ramjet motorunu, yine DeltaV’nin geliştirdiği roket motoruna entegre ettik. Karadan fırlatılan bu sistem, belirlenen irtifada ramjet motoru ayrılarak havada gerçek koşullarda ateşlendi. Telemetri verileriyle başarıyla çalıştığı doğrulandı. Bu teknoloji, sadece seyir füzelerinde değil, 6. nesil savaş uçaklarında da kritik bir rol oynayacak. Çünkü bu uçakların sesaltı ve sesüstü hızlarda çalışabilmesi için turbojet ya da turbofan motorlara ek olarak ramjet sistemlere ihtiyaç duyuluyor. Bu nedenle bu teknolojiyi farklı ölçeklerde geliştirmeyi sürdüreceğiz.”
DeltaV, uzaya bağımsız erişim vizyonu doğrultusunda geliştirdiği yerli itki sistemleriyle hem sivil hem askeri alanda Türkiye’nin stratejik gücünü artıran projelere imza atmaya devam ediyor.
