İBB'ye bağlı İstanbul Halk Ekmek şirketinin 2023 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporuna yansıyan usulsüzlükler dikkat çekti. Şirketin perakendecilere farklı iskonto oranı uyguladığı, 24 perakendeciden sadece birine ciro primi ödediği ortaya çıktı. İstanbul Halk Ekmek'in kamu kaynağı kullanan özel hukuk tüzel kişisi olduğunu hatırlatan Sayıştay, “Buna göre gerçek ve tüzel kişiler arasında eşit yarışma ve rekabet etme olanaklarını sunması beklenmektedir. Ancak 24 adet perakendeciye uygulanan fatura altı iskonto oranları firma bazında değişmektedir. Ayrıca 24 adet firmadan yalnızca bir tanesine ciro üzerinden prim ödemesi gerçekleştirilmektedir. Özellikle ciro primi firmalar arasında önemli ölçüde eşitsizlik meydana getirmektedir” uyarısını yaptı.
EŞİTSİZLİK YAPILDI
Sayıştay denetçisi, her bir milyonluk ciroda bir firmaya diğerlerine ödenmeyen 173 bin TL ekstra ödeme yapıldığını tespit ederek, “Küçük kar marjlarının ve yüksek rekabetin olduğu market piyasasında söz konusu uygulamanın firmalar arasında meydana getireceği eşitsizlik çok açıktır” notunu düştü. İstanbul Halk Ekmek'ten yapılan açıklamada ise farklı iskonto uygulanan market grubunun tüm market cirolarının yüzde 41'ini yaptığı, toplam satış yapılan mağazaların yüzde 33,7'sinin bu market grubuna ait olduğu, bu nedenle yalnızca bu market grubuna ciro pirimi verildiği ve satış stratejileri açısından farklı marketlere farklı iskonto oranlarının uygulandığı belirtildi.
PROSEDÜRE BAĞLANMALI
Halk Ekmek'in savunmasını yeterli bulmayan Sayıştay Başkanlığı, önemli olan hususun marketlerin yüzde 62,3'üne ciro primi verilmemesi olduğunu açıkladı. Yalnızca bir market zincirine ciro primi verildiğini ve farklı mağazalara farklı iskonto oranının uygulandığını yineleyen denetçiler, bu uygulamaların satışlarda yol açabileceği olumlu etkinin değerlendirilmeye muhtaç olduğunu vurguladı. “Hem rekabetin hem de eşitliğin sağlanabilmesi ve idarenin daha yüksek ciro ve kar düzeylerine ulaşabilmesi adına çalışılan bütün zincir marketlerde benzer uygulamalara yer verilmesi gerektiği değerlendirilmelidir” denilen raporda, “Bu itibarla şirket, satışlarına ilişkin olarak stratejiler gerçekleştirmek adına yapacağı uygulamalarda firmalar arasındaki rekabet dengesini gözetmelidir. Buna ek olarak yapılacak satış stratejileri için şirketin bir yönerge hazırlamasının ve bu uygulamaların belirli bir prosedüre bağlanmasının gerektiği bilinmelidir” uyarısını yaptı.
ÖDEMENİN UCU AÇIK!
Sayıştay, İstanbul Halk Ekmek'e ait Seyahat Yönergesinde “seyahat masraflarının karşılanması”na ilişkin hükümlerin harcama tutarlarına sınır konulmamasına da dikkat çekti. Halk Ekmek yönetimi tarafından görevlendirilecek personelin yurt içi ve yurt dışına yapacakları seyahatlerde uygulanacak prensip ve ödenecek giderler ilgili usul ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanan Seyahat Yönergesi'ne vurgu yapan denetçiler, “Görevlendirmelerde yapılacak seyahat masraflarının karşılanmasına ilişkin hükümlerinin ucunun açık olması nedeniyle masraf kontrolünde riskli durumlara zemin oluşturduğu değerlendirilmiştir” ifadelerini kullandı.
DAHA DİKKATLİ KULLAN!
Yönergedeki açığa dikkat çeken Sayıştay'a cevap veren Halk Ekmek yönetimi, yurt içi ve yurt dışı seyahatler için seyahat masraflarının ödenmesinde gerçek gider usulünün geçerli olduğunu, yani belgelendirilen bütün masrafların ödenebileceğini ifade etti. Bu açıklamaya itibar etmeyen kurum, “Yukarıda da belirtildiği üzere geçici olarak yapılan görevlendirmelerde ucu açık ve sınırsız bir ödeme usulünün kamu kaynağı kullanan bir şirkette bulunmaması gerektiği değerlendirilmiştir. Bu itibarla Seyahat Yönergesi'nde karşılanacağı belirtilen masrafların tutarlarının ucu açık olacak şekilde düzenlenmesinin tekrar gözden geçirilmesi ve bunlara ilişkin üst limitler konulmasının kamusal sermayeli bir şirketin kendisine tahsis edilen sermayeyi daha dikkatli bir şekilde kullanmasını sağlayacağı bilinmelidir” değerlendirmesini yaptı.
ŞİRKET PARASIYLA LONDRA SEYAHATİ!
Şayıştay Başkanlığı, İBB'ye bağlı İstanbul Halk Ekmek şirketini denetiminde ilginç bir açık yakaladı. Şirket faaliyet alanında olmayan bir yurt dışı görevi için masrafların Halk Ekmek tarafından karşılandığı tespit edildi. Şirketin faaliyet alanına girmeyen bir konuda yurt dışı görevlendirilmesi yapıldığını ortaya çıkaran denetçiler, “Şirket Seyahat Yönergesine göre; yurtdışı masrafların gerçek gider usulü ile karşılanabilmesi için şirketin faaliyet alanı ilgili çalışmaların yapılması gerekmektedir. Yapılan incelemede; Şirket Yönetim Kurulu’nun 4 Nisan 2023 tarihli ve 23/26 sayılı kararı ile Bank of America’nın düzenlediği 'Gelişmekte Olan Ülkeler Sermaye Piyasaları' isimli konferansa katılmak üzere İngiltere’nin Londra şehrine bir personelin gönderilmesinin planlandığı ve 10 Mayıs 2023-13 Mayıs 2023 tarihlerinde yol, konaklama ve diğer masrafların Seyahat Yönergesinde belirtilen gerçek gider usulü ile karşılanmak üzere görevlendirildiği tespit edilmiştir” ifadelerini kullandı. Halk Ekmek yönetimi danışman olarak görev yapan personelin yurt dışına gidiş amacının, kişisel bir amaç taşımadığını ve şirket vizyonu kapsamında değerlendirildiğini ifade etti. Uyarılarını sürdüren denetçiler, “Şirketin başlıca faaliyet alanı, kişilerin düzenli bir şekilde ve uygun bedelle, sağlıklı, kaliteli ekmek ile un ve undan mamul yiyecek maddeleri ve her türlü gıda maddesi ihtiyacını karşılamak üzere üretim yapmak, yaptırmak, dağıtmak, dağıttırmak, satışını yapmak için gerekli üniteleri kurmak ve işletmektir. Görüleceği üzere şirketin faaliyet alanı genel olarak unlu mamullerin üretimi ve dağıtımıdır. Ancak Şirkette danışman olarak görev yapan personel yurt dışına “Gelişmekte Olan Ülkeler Sermaye Piyasaları” konferansına gitmiş olup söz konusu konferansın şirketin görev alanı ile herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır” hatırlatmasında bulundu.
Ekrem HACIHASANOĞLU
