Marmara Denizi'nde Silivri açıklarında 6.2 büyüklüğünde meydana gelen deprem sonrası vatandaşlar büyük endişeye kapıldı. Sonrasında farklı illerin art arda sallanması, uzmanların önlem alınması konusundaki uyarılarını daha da önemli hale getirdi. Depremin gündemde olduğu bugünlerde, Türkiye'deki aktif fay hatları ve risk altındaki şehirler yeniden mercek altına alınıyor.
Türkiye, dünyanın en etkin deprem kuşaklarından birinin üzerinde yer alıyor. Ülkede üç büyük fay hattı bulunurken, tam 24 şehir diri fay hatları üzerinde konumlanıyor. Peki, hangi şehirler risk altında ve vatandaşlar nasıl önlem alabilir?
Türkiye'deki Üç Büyük Fay Hattı
Türkiye'de Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere üç büyük fay hattı bulunuyor. Bu fay hatları, ülkenin deprem riskini belirleyen en önemli jeolojik yapılar olarak öne çıkıyor.
Kuzey Anadolu Fay Hattı: Dünyanın En Aktif Faylarından Biri
Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biri olarak biliniyor. 1100 kilometre uzunluğundaki bu fay hattı, Van Gölü'nden Saros Körfezi'ne kadar tüm kuzey Anadolu'yu kesiyor.
KAF, tek bir faydan oluşmuyor; pek çok parçadan oluşan bir fay zonu niteliğinde. Bu hat boyunca parçalanmış-ezilmiş kayaçlar, soğuk ve sıcak su kaynakları, gölcükler, traverten oluşumları ve genç volkan konilerine rastlanıyor. Fayın bazı kısımları, geçmiş depremlerde 0,5-1,5 metre düşey, 1,5-4,3 metre yatay atımlar yapmış durumda.
Doğu Anadolu Fay Hattı: İki Levha Arasındaki Sınır
Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye'nin doğusunda büyük bir kırık olarak uzanıyor. Bu fay, Anadolu Levhası ve Arap Levhası arasındaki sınır boyunca yer alıyor. Ölü Deniz Çatlağı'nın kuzey sonunda Maraş Üçlü Bitişme'sinden başlayarak kuzeydoğu istikametinde ilerliyor ve Karlıova Üçlü Bitişme'sinde Kuzey Anadolu Fay Hattı ile buluşuyor.
Son yıllarda bu fay hattı üzerinde meydana gelen depremler, bölgedeki risk seviyesinin yüksekliğini bir kez daha gözler önüne serdi.
Batı Anadolu Fay Hattı: Genişleyen Deprem Alanı
Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Anadolu'nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye doğru sıralanan pek çok faydan oluşan bir deprem alanı. Bu bölgede GGB-KKD yönünde yılda 15 mm/yıl genişleme oluşuyor ve bu durum depremlere ve grabenlerin oluşumuna neden oluyor.
Türkiye'deki depremlerin iki ana nedeni var: Atlas Okyanusu'nun ortalarındaki okyanus ortası sırtının genişlemesi ve Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanı yayılması. Bu hareketler, Afrika ve Arap levhalarının Anadolu Levhası ile etkileşimini belirliyor ve ülkenin depremselliğini şekillendiriyor.
Risk Altındaki 24 Şehir
Türkiye'de diri fay hattı geçen 24 şehir bulunuyor. Bu şehirler deprem riski açısından özel bir konumda yer alıyor. İşte o şehirler:
Balıkesir, Kocaeli, Bursa, Bolu, Sakarya, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Kütahya, Eskişehir, Konya, Aksaray, Tokat, Kayseri, Osmaniye, Hatay, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Hakkari ve Bingöl.
Bu şehirlerde yaşayan vatandaşların deprem riskine karşı daha fazla önlem alması ve bilinçli olması gerekiyor. Özellikle bina güvenliği ve acil durum planları konusunda hazırlıklı olmak hayati önem taşıyor.
Fay Hattı Nasıl Sorgulanır?
Vatandaşlar, yaşadıkları bölgenin deprem riski ve fay hattı durumu hakkında bilgi edinmek için çeşitli resmi kaynaklardan yararlanabilir. İşte fay hattı sorgulama yöntemleri:
MTA Üzerinden Sorgulama
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yayınlanan fay hattı haritası üzerinden sorgulama yapılabilir. MTA adresine girerek harita üzerinden bulunduğunuz konuma ulaşabilirsiniz.
Ekranın yan tarafından "Faylar" sekmesini ve "Depremler" sekmesinden ise "Son 24", "Son 7 gün" ve "Son 30 gün" şeklinde bulunan kutucuklara tıklayarak hangi zaman diliminde evinizin altından fay hattın geçtiğini görebilirsiniz.
E-Devlet Üzerinden Sorgulama
Sürekli güncellenen fay hattı haritasına E-Devlet üzerinden de kolayca ulaşılabilir. İkamet ettiğiniz semtin deprem riskini sorgulamak için şu adımları izleyebilirsiniz:
1- AFAD'a E-Devlet bilgilerinizle giriş yapın.
2- Karşınıza "Türkiye Deprem Tehlike Haritası" açılacak.
3- Sol üst köşede yer alan "Adres Sorgulama Linki"ne tıklayarak adres seçiniz.
4- İl, ilçe ve mahalle bilgilerinizi giriniz.
5- İl, ilçe ve mahalle bilgilerinizi seçtikten sonra harita mahallenize yaklaşacak ve risk durumunu gösterecektir.
