1 Aralık, Dünya AIDS Günü olarak her yıl HIV/AIDS ile mücadeleye dikkat çekmek amacıyla anılmaktadır. HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), 1980'li yıllardan itibaren dünya genelinde görülmeye başlamış ve hızla yayılmıştır. HIV, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudun enfeksiyonlara karşı direncini düşürür ve tedavi edilmediğinde AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) aşamasına ulaşabilir.
HIV/AIDS’in Yayılma Yolları
HIV enfeksiyonu, başlıca korunmasız cinsel ilişki ve damar içi madde kullanıcılarının paylaştığı enjektörler yoluyla bulaşır. Ancak, HIV enfeksiyonuna karşı alınabilecek önlemler sayesinde bulaşma riski önemli ölçüde azaltılabilir.
AIDS’in bulaşma yolları, genellikle cinsel ilişki, kan yoluyla ve anneden bebeğe geçişle sınırlıdır. Bu nedenle, HIV'in önlenebilir bir hastalık olduğu vurgulanmaktadır. HIV enfeksiyonu taşıyan bireylerin tedaviye başlanması, virüsün yayılmasını engelleme konusunda önemli bir adım olup, tedaviyle HIV taşıyan kişilerde virüsün vücutta tespit edilmesi zorlaşabilir ve anneden HIV negatif bebek doğumu mümkün olabilir.
HIV/AIDS ile Mücadelede Erken Tanı ve Korunma
HIV/AIDS’in kesin tedavisi bulunmamaktadır, ancak tedavi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve virüsün bulaşıcılığı azaltılabilir. En etkili korunma yöntemi ise, güvenli cinsel ilişki, tek eşlilik ve doğru kondom kullanımı gibi basit önlemlerdir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS), HIV/AIDS ile mücadelede toplumsal farkındalık yaratılmasının önemine dikkat çekmektedir.
Küresel HIV/AIDS Durumu
Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS) 2013 yılı raporuna göre, dünya genelinde 2012 yılında yaklaşık 2,3 milyon yeni HIV enfeksiyonu görülmüş, 35,3 milyon HIV taşıyıcısı olduğu tahmin edilmiştir. Bu dönemde 1,6 milyon kişi ise AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Dünya genelinde HIV/AIDS, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde daha yaygınken, Türkiye bu konuda daha az vaka gözüken ülkeler arasında yer almaktadır.
Türkiye'deki HIV/AIDS Durumu
Türkiye’de HIV/AIDS vakalarının sayısı, farkındalık ve test imkanlarının artmasıyla birlikte son yıllarda artmıştır. Ancak, HIV/AIDS Türkiye'de daha az yaygın bir hastalık olarak kalmaktadır. Sağlık Bakanlığı, 1985-2013 yılları arasında toplamda 7050 HIV pozitif vaka bildirimi almıştır. Bu vakaların %73’ü erkeklerden oluşmaktadır ve en fazla etkilenen yaş grubu ise 40-49 yaş arasındadır. Ülkemizde HIV/AIDS vakalarının yaklaşık %17’si yabancı uyruklu kişilerdir.
HIV/AIDS ile Mücadelede Sosyal Destek
HIV/AIDS’li bireylerin tedavileri, Türkiye’de sağlık sigortası kapsamında karşılanmaktadır. Ayrıca, sosyal güvencesi olmayan HIV/AIDS hastalarına yeşil kart imkanı sunulmaktadır. Sağlık Bakanlığı, HIV/AIDS konusunda farkındalığı artırmak ve ayrımcılığı engellemek amacıyla bir dizi adım atmaktadır. Gönüllü danışmanlık ve test merkezlerinde ücretsiz test ve danışmanlık hizmetleri sağlanmaktadır.
Toplumsal Farkındalık ve Eğitim
HIV/AIDS’in yayılmasını önlemek için toplumsal farkındalık büyük önem taşımaktadır. Sağlık Bakanlığı, akademik çevreler, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşlarla iş birliği yaparak, halkı HIV/AIDS’in bulaşma yolları, korunma önlemleri ve sağlıklı cinsel yaşam konusunda bilinçlendirmeyi hedeflemektedir. HIV/AIDS ile ilgili toplumsal damgalanmayı azaltmak ve enfekte olan kişilerin sosyal hayata katılımlarını teşvik etmek için sürekli çalışmalar yapılmaktadır.
