Gündem enerji krizi
Durum ciddiyetini koruyor… Kıta Avrupa’sındaki enerji krizinden bahsediyorum… Şimdilik ağırlıklı olarak bir Avrupa krizi gibi görünse de, devam edip küresel boyutlara yayılması riski endişe verici… Çünkü kriz Çin, Hindistan ve Brezilya’da da karşılık buluyor… Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘in, haftabaşındaki sözleri krizi yatıştırıcı etkisi yaptı… Doğal gaz fiyatları spot piyasada yüzde 20’ler civarında geriledi… Çünkü kıta Avrupası, toplam gaz arzının üçte birinden fazlasını Rusya'nın boru hattı tedarikçisi Gazprom'dan alıyor. Ancak kriz kısa zamanda çözülmez, bazı analistlerin tahmin ettiği gibi ‘kış aylarında daha da artarsa korkusu‘ geçmiş değil…
* * * *
Enerji krizi ekonomiyi fena çarptı… Enerji fiyatlarındaki artışa yol açan sebepler İngilizce ‘Perfect Strom‘ yani ‘Kusursuz Fırtına’ gibi... ‘Kusursuz Fırtına’ aynı anda birçok kötü şeyin meydana geldiği ve benzersiz bir dizi koşulun güçlü bir birleşik etkisinin yarattığı son derece feci bir durum veya olay anlamına geliyor...
* * * *
Bir süre öncesine kadar ‘küresel ısınma‘, ‘yeşil dönüşüm‘, ‘yenilenebilir enerji‘, ‘kömüre, nükleere son‘ gibi konular konuşuluyordu… Yenilenebilir enerjiye geçiş Avrupa'da çok başarılı bulunuyordu… Özellikle rüzgar enerjisine geçiş maliyetleri düşürmüştü… Örneğin İngiltere, neredeyse 68 gün boyunca karbon maliyetli yakıt kullanmamıştı…
* * * *
Enerji fiyatlarındaki müthiş artış gündemin bir numaralı maddesi oldu birdenbire… Eylül‘de ham petrol fiyatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 80, kömür yüzde 240, doğal gaz yüzde 470, sıvılaştırılmış doğal gazın fiyatı ise yüzde 135 oranında arttı… Örneğin uluslararası gaz ticaretinde referans alınan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF’te Ocak ayında 16 Euro/megavatsaat olan fiyat Eylül ayında 75 Euro'yı aştı… Bu, bir yıldan daha az sürede yüzde 400'dan fazla artış anlamına geliyordu.
* * * *
Enerji fiyatlarındaki artış aslında yılbaşından bu yana devam ediyordu ama asıl hızlanma Haziran‘da başladı… Eylül’de rekor kırdı… Buna pek çok olumsuz şey birleşik etki gösterdi… Pandemi sonrası ekonomik toparlanma enerjiye talebi artırdı… Özellikle Asya'da enerjiye olan talebin artması... Aşırı soğuk veya sıcak evlerde, ofislerde artan enerji tüketimini artırdı… Yaz aylarında yeterli rezerv yapılamaması… Sakin havalar rüzgar enerjisinin verimini azalttı… Rusya, Norveç ve Cezayir gibi doğal gaz tedarikçisi ülkelerin yüksek fiyata rağmen Avrupa'ya daha fazla gaz vermemesi… Avrupa ülkelerinin enerji üretiminde karbon salınımını kısıtlayıcı enerji politikalarını devreye almasıyla oluşan arz-talep dengesizliği… Yani kusursuz fırtına gibi oldu…
* * * *
Artan enerji fiyatları AB’de hükümetleri endişelendiriyor… Halkın elektriksiz, soğukta kalmasından çekiniliyor… Bazı AB ülkeleri ulusal düzeyde karşı önlemler almaya başladı… Yüksek enerji fiyatlarının sosyal sonuçlarının hafifletilmesi için gerekli adımları atmaya çalışıyorlar… İspanya elektrik fiyatındaki KDV'yi geçici olarak düşürüyor, Fransa elektrik ve gaz fiyatlarını Nisan ayına kadar sınırlandırıyor, 5,8 milyonun üzerinde düşük gelirli haneye bir kereye mahsus 100 Euroluk enerji destek çekleri dağıtıyor…
* * * *
Fransa ve İspanya’ya göre, ulusal önlemler fiyat artışı üzerindeki baskıyı azaltmak için yeterli değil… Yüksek enerji fiyatlarını kalıcı bir sorun olarak gören Fransa, İspanya ve Yunanistan 3 Ekim’de Lüksemburg'da yapılan AB maliye bakanları toplantısında ortak eylem çağrısında bulundu… AB çapında eşgüdümlü önlemler alınmasını istediler… Konuyu geçiştiren bakanlar topu 21-22 Ekim’de Brüksel'de yapılacak devlet ve hükümet başkanları AB zirvesine attı… Gözler şimdi zirvede…
