Ukrayna krizinde Rus gazının rolü

Hemen söyleyelim… Ukrayna krizi için Avrupa ülkeleri de yoğun diplomasi yürütüyor… Moskova'yı Ukrayna'yı işgalden caydırmayı amaçlıyorlar… Fransa Cumhurbaşkanı Macron Moskova’daydı… Alman şansölye gelecek hafta gidecek… Bu çabalar Putin‘e, bir işgalin Rusya'ya çok pahalıya mal olacağını söylemekten ibaret… Almanya’nın önde gelen etkili günlük gazetelerinden Frankfurter Allgemeine Zeitung Çarşamba günü, ‘Kedi fare oyununun ustası Putin, bu büyük ölçekli diplomatik saldırıya uzun süre dayanabilir‘diyordu…
* * * *
Alman Şansölye Olaf Scholz’un Washington’da ABD Devlet Başkanı Biden ile buluşmasını değerlendiren aynı gazete, Şansölyenin yaptırımlar arasında Kuzey Akım gaz boru hattından vazgeçileceğini bahsetmekten kaçındığını ancak Biden’in Moskova'ya (ve Berlin'e) açık bir mesaj gönderdiğini vurguladı… Rusya‘nın Ukrayna'yı işgal etmesi halinde Washington, boru hattına son verileceğini söyledi.
* * * *
Rus doğal gazını Almanya üzerinden Avrupa'ya taşımak için inşasına 2015’te başlanan Kuzey Akım 2 boru hattı tamamlandı, ancak henüz faaliyete geçmedi…. Batılı hükümetler projeyi, Rusya'yı saldırıdan caydırmak için sıklıkla gündeme getiriyor… 2011’de faaliyete geçen Kuzey Akım Doğal Gaz Boru Hattı’nın“ikiz kardeşi”, resmi adıyla ‘Nord Stream 2 Natural Gas Pipeline‘(Kuzey Akım 2 Doğal Gaz Boru Hattı ) Rusya’nın Yamal sahalarında çıkan doğal gazı Baltık Denizi rotasıyla Almanya/Avrupa ülkelerine taşıyacak… Projelendirildiği günden beri tartışmalı
* * * *
Hattın yıllık kapasitesi 55 milyar metreküp… Yaklaşık 11 milyar dolara maloldu… Yüzde 51’i Rus Gazprom’a, geri kalanı Alman Wintershall, Uniper, Hollandalı/İngiliz Royal-Dutch-Shell,Avusturyalı OMV, Fransız Engie’ye ait… Bir yandan Shell üzerinden Kuzey Akım 2’de ortak olan İngiltere, BP üzerinden de Rus devlet enerji şirketi Rosneft’in yüzde 19,75 ile ortağı… Fransa da yüzde 30,6’sını elinde tuttuğu TOTAL ile Arktik’te pek çok doğalgaz projesinde Ruslarla ortak… Gazprom’un Almanya’da gaz depoları gibi yatırımları var…Enerjideki bu ilişkiler ağı, görünüşte ekonomik olsa da Avrupa politikasında, hatta dünya siyasetinde de çeşitli sonuçlara yol açıyor…
* * * *
Rusya, Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacının yüzde 40’ını karşılıyor… Rusya doğal gazı Batı Avrupa’ya 1984’de Ukrayna’dan geçen yılda 32 milyar metreküp kapasiteli hat ile başladı… 1996’da Belarus ve Polonya üzerinden Almanya’ya uzanan Yamal boru hattı gaz transferine başladı. 2003’te saatte Türkiye’yi de besleyen ve Karadeniz’in altından geçen Mavi Akım hattı faaliyete başladı. 2011’de Baltık Denizi’nden doğrudan Almanya’ya Kuzey Akım 1 hattı gaz transferine başladı. Türkiye’den Karadeniz’den uzanan Türk Akımhattı da 2020 yılında faaliyete geçti… Almanya yüzde 40’ı Rusya’dan, yüzde 29’u Hollanda’dan, yüzde 21‘i de Norveç’ten yılda yaklaşık 130 milyar metreküp doğal gaz ithal ediyor… Almanya’da doğal gazın yüzde 36’sını sanayide, yüzde 30’unu ısınmada, yüzde 13’ünü elektrik üretiminde kullanılıyor… 1973’te Sovyetler Birliği 6,8 milyar metreküp doğal gaz ihraç ederken, 2021’de Rusya’nın sadece AB’ye ihraç ettiği gaz 166 milyar metrekübe ulaştı.
* * * *
Avrupa Yeşil Mutabakatı 2050’ye kadar karbon kullanımının tamamen biteceğini öngörmesine rağmen AB’nin Rus gazına olan talebinde bir azalma olacağı tahmin edilmemekte… Yakın gelecekte Rus gazının yerini alabilecek yeterlilikte bir alternatif bulunması ihtimali de görülmemekte… Avrupa’nın gözü, kulağı Ukrayna’da… Sorunun jeopolitik olduğu da biliniyor… Devam eden Ukraynakrizinde Rusya’nın asıl muhatabı aslında doğrudan ABD/NATO… Ancak krizin doğal gaz cephesini de gözden kaçırmamak gerekir diye düşünüyorum…