Ukrayna AB kapısında
Ukrayna, Rusya ile savaşmanın ödülü olarak AB üyeliği talep ediyor… Bunun ardında, Rusya’nın etki alanından Batı’nın etki alanına geçmek, harap olan ülke için ekonomik yardım, ona bağlı hızlı kalkınma, Moskova’nın yeni bir savaş planlaması halinde AB üyelerinin yardımından yararlanma gibi umutlar var. Bunlar Ukrayna'nın geleceği için beklentiler.
* * * *
Tereddütleriyle tanınan Alman şansölye Şansölye Olaf Scholz, geçen hafta savaşın başlamasından 112 gün sonra Kiev‘i ziyaretinde cüretkar bir konuşma yaptı. ‘Bugün Kiev'e net bir mesajla geldik. Ukrayna Avrupa ailesine aittir‘ dedi. Ardından ‘Almanya, AB üyeliğine aday olan Ukrayna lehine olumlu bir karar istiyor‘ dedi. Yani Ukrayna bir an önce Avrupa Birliği'ne üye olmalıdır… Alman Şansölye hemen aday statüsü istiyor… Bu kadar. Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Selenski daha sonraki bir video mesajında ‘Bu tarihi bir gün' dedi.
* * * *
Alman Şansölye ile birlikte Kiev’e giden Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron, İtalya Başbakanı Mario Draghi ile onlara katılan Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis de Ukrayna'nın AB üyeliğine adaylığından yana olduklarını belirttiler… Selenski ‘Ukrayna dört güçlü Avrupa devletinin desteğini hissetti‘ diye konuştu…
* * * *
Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de ertesi gün Ukrayna'nın Avrupa değerleri için savaşmasıyla adaylık statüsünü hak ettiğini söyledi. Ancak bazı Alman gazeteleri ‘ Bu, bir ülkenin AB'ye üye olabilmesi için yerine getirmesi gereken sözde Kopenhag kriterlerinden biri değil‘ diye yazıyordu yorumlarında…
* * * *
Ukrayna savaş halindeki bir ülke… AB'ye nasıl katılacak… Rusya'dan bombalar ve roketler yağarken, Kiev ile 35'ten fazla katılım başlığı ve 100.000 sayfadan fazla müktesebat ile nasıl müzakere edecek… AB'ye katılmak isteyen ülkenin on binlerce sayfalık mevzuatı kendi ulusal yasalarına dahil etmesi gerekiyor... Avrupa Birliği elbette Ukrayna için adaylık şartlarını askıya alabilir… Ukrayna'yı Putin'den uzaklaştırmak için derhal saflarına katabilir…
* * * *
AB‘nin açıkçası bir ikilemle karşı karşıya… Mart ayında Versay'da düzenlenen özel bir zirvede Ukrayna'ya Avrupa ailesine dahil edileceğine dair söz verilmişti… Ama AB tarihi hep ihtiyatlı olmayı gerektirmiştir… Robert Schuman'dan beri bu böyledir… Genişleme politikasının da bir ilkesidir bu… 2004'teki büyük AB genişleme turunun beyni olan Alman politikacı Günter Verheugen'in dediği gibi ‘sorunları eve sokmamak gerekir.‘
* * * *
Güney Kıbrıs bunun en açık hata örneği… Bir çırpıda AB’ye kabul edilen on ülke arasında Güney Kıbrıs vardı… Katılımın birleşme getireceği iddia ediliyordu… Ama sorun bugüne kadar çözülmedi… Ve gerilimler sadece Akdeniz'de değil… Balkanlar'da da... Balkan savaşlarından yıllar sonra, Arnavutluk ve Kuzey Makedonya gibi ülkeler hala Brüksel ile vaat edilen katılım müzakerelerini bekliyor… Türkiye 1999'dan beri üye adayı olmasına karşın müzakereler ancak altı yıl sonra başlayabildi… Bugün dondurulmuş durumda…
* * * *
Avrupa Komisyonu'nun Ukrayna'ya aday statüsü verilmesine verdiği destek, esasen ülkenin üyeliğe hazır olup olmadığına dair bir karar değil, jeopolitik bir karar... Aslında, Balkanlar'ın ilerlemeyen AB entegrasyonu, AB'nin jeostratejik başarısızlığının örneğidir… Ama her nedense AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Ukrayna bastırıyor… Onun için üyelik çok yakın bir mesele. Önce gerekli AB formlarını bizzat Selenski'ye teslim etti. Geçen hafta sonu tekrar Kiev'e gitti… Dönüş yolculuğunda da ‘Umarım yirmi yıl sonra geriye dönüp baktığımızda doğru olanı yaptığımızı söyleyebiliriz‘ dedi…
* * * *
Ukrayna’nın adaylığı konusunda siyasi taahhütler dışında, ayrıntılar şimdilik belirsiz... Çoğu AB üyesi Ukrayna'nın AB'ye hızlı bir şekilde katılmasından yana değil… Bazıları buna karşı çıkıyor… Normal koşullar altında bile ortak AB hukukunu ulusal hukuka aktarması Ukrayna'nın yıllarını alacaktır… Ayrıca yarı harap bir ülke, AB'nin rekabetçi baskılarına dayanabilecek bir ekonomiye sahip olamaz…
* * * *
Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron, birçok ülkenin düşündüğü ama söylemeye cesaret edemediği şeyi söyledi… Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne katılımı ‘muhtemelen birkaç on yıl alacaktır‘ dedi… Brüksel ve Kiev buna gücendi ama gerçek böyle sanırım… Her zaman temkinli konuşan Alman Şansölye Olaf Scholz ise ‘Bu umutla ilgili‘ diyor ama umut bazen hayal kırıklığına da dönüşebilir…
