Çölyak hastalığı nedir?
Çölyak hastalığı glütenin sindirilemediği durumlarda ortaya çıkan genetik faktörlü bir hastalıktır. Buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahıllarda glüten bulunur. Glüteni sindiren enzim bağırsaklarda yoksa hassasiyet gelişir ve glüten içeren bir gıda/yemek yenilmesi sonucunda ishal ve/veya kabızlık görülebilir.
Glüten vücudumuza girdiğinde vücut bunu yabancı bir madde olarak algılar ve kendisine bir savunma sistemi oluşturur. Bu bağırsak yüzeyini tamamen bozar. Bağırsaklarda emilim azaldığı için vitamin mineral emilimi de azalır. Kişi bazen bunun yıllar sonra farkına varır. Bazen ise hiç anlamaz. Fakat günümüz teknolojisinde testlerle çok rahat bir şekilde tanı konulabilmektedir. Genellikle ishal, karında şişlik, huzursuzluk, ani kilo verme gibi şikayetler baş gösterir.
Çocuklarda gelişim geriliği oluşabilir. Epey kilo kaybı görülür. En çok Demir, D vitamini, B12 eksikliği ortaya çıkar.
Çölyak hastalarının ömür boyu diyet uygulaması gerekir. Yoksa bağırsaklar ciddi anlamda hasar görebilir. Mutlaka bir beslenme ve diyet uzmanına başvurmak gereklidir. Bu hastalık ömür boyu sürer. Ömür boyu glütensiz diyet uygulanmalıdır çünkü glüteni az miktarda tükettiğimizde bile bağırsak yüzeyi zarar görebilir.
Tedavide dikkat edilmesi gerekenler
Buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi besinlerde glüten bulunur. Bunlardan yapılmış herhangi bir besini bile tüketmemek gerekir. Bulgur, tarhana, irmik, makarna, arpa-tel şehriye, kraker, bisküvi, galeta ve galeta unu, glüten içeren soslar, çeşniler, kavrulmuş kuruyemişler, paketli gıdalar glüten içerir. Glütensiz yemeklerin ayrı kaplarda pişmesi gerekir yoksa kaptan dahi bulaşma söz konusu olabilir. Aynı evde yaşayan çölyaklı ve çölyaklı olmayan bireylerin bu ayrıma dikkat etmesi gerekir.
Besin etiketi okumak
Çölyaklı bireylerin hazır besin alırken mutlaka o besinin etiketini okuması gerekir. Glüten içerip içermediğini kontrol etmesi gerekir. Bazen hiç tahmin edemeyeceğimiz ürünlerden dahi glüten gelebilir. Kişi bundan olumsuz etkilenebilir. ‘’Glüten içermez.’’ yazısını görmek gerekir.
Glutensiz beslenmenin dezavantajları
Daha fazla şeker, protein ve yağ alınacağı için kalori artışı fazla olabiliyor bu durum da kişide kilo artışına sebebiyet verebiliyor. Aynı zamanda bu besinler daha pahalı olmaktadır. Ulaşılabilir olması tartışmalı bir konudur. Büyük marketlerin rafında sıklıkla görebilmekteyiz fakat daha küçük yerlerde karşımıza çıkması daha düşük bir olasılıktır.
Glutensiz diyet modası
Son yıllarda glütensiz gıda pazarında büyük bir gelişme yaşanmıştır. Birçok market rafında glütensiz seçeneklere rastlamak mümkün. Glütensiz gıda tüketme fikri insandan insana bulaşıcı olabilmektedir çünkü glütensiz besinlerin daha sağlıklı olduğu yönünde bir inanış vardır fakat aslında bu yanlış bir algıdır. Sadece zayıflamak için glütensiz beslenme tercih edilmemelidir. Glütensiz besinler aynı zamanda diğer besinlere göre vitamin ve mineralden fakir olduğu için kişi farkında olmadan yanlış besleniyor olabilir. Herhangi bir tanı almadan glüten diyetten çıkarılmamalıdır. Sadece çölyak hastalığında değil aynı zamanda glüten hassasiyeti ve glüten alerjisi gibi durumlarda da kişi glütensiz beslenebilmektedir. Bazı otoimmün hastalıklarda da hekim kararıyla glüten beslenmeden çıkarılabilmektedir.
Herkese sağlıklı günler dilerim.
