Ekonomi liderliği için kıyasıya yarış

Amerika, sübvansiyon ile rüzgar santrali, pil hücresi, güneş paneli, hidrojen santrali veya çip üreticisini veya benzer firmaları kendine çekmeye çalışıyor. Çin de bu yarışta geri kalmak istemiyor. Elektromobilite, robotik ve yapay zeka gibi geleceğe yönelik alanlara yıllardır milyarlarca dolar yatırım yapan Çin iklim dostu teknolojiye ülkesinde büyük çapta yatırım yapıyor.
* * * *
Ancak işler giderek karışacak gibi gözüküyor. Çünkü Kongre‘nin geçen Ağustos’ta onayladığı ‘Enflasyonu Azaltma Yasası‘ ile ABD müthiş bir atağa kalkmış durumda. Asıl adı ‘Aileler için enerji maliyetlerini azaltmak ve Amerika kırsalındaki insanlar için binlerce iyi ücretli iş yaratmak için Enflasyon Azaltma Yasası‘ olan yasa 1936'da çıkarılan ‘Kırsal Elektrifikasyon Yasası'ndan sonra ABD’de en büyük yatırımı öngörüyor.
* * * *
İklim dostu teknolojilerin geliştirilmesi ve istihdam yaratmak için kredi, hibe ve benzeri görülmemiş teşvikler sağlayan yasa ile firmalara tam 370 milyar dolar sübvansiyon verilecek. Yarı iletken endüstrisi için de ayrıca on yıl boyunca 80 milyar dolar sübvansiyon verilecek. Tek şart üretimin ABD’de yapılması. Amerikan programının ölçeği ve duyurulduğu retorik Avrupa'yı alarma geçirdi. Sübvansiyondan yararlanmak için şirketlerin ABD'yi tercih etmesinden çekiniliyor.
* * * *
ABD’nin atağı şimdiden etkisini gösteriyor. Ekonomiden son dönemde gelen sinyaller örneğin Berlin'de endişe yaratıyor. Pil üretimi gibi yeşil geçiş için elzem sektörlerin ABD‘ye göç etmesinden korkuluyor. Avrupa Otomobil Birliği'nin yeni Başkanı ve Renault'nun CEO'su Luca de Meo ‘ABD, pil zincirinin geliştirilmesi için ideal bir yatırım ortamı yaratıyor‘ diyor. Almanya’da bir fabrika kuracağını duyuran pil üreticisi Northvolt, projeyi tekrar düşüneceğini açıkladıTesla’nın Grünheide/Brandenburg pil fabrikasında ve Intel‘in Magdeburg’daki çip fabrikası yatırımlarında gecikmeler var. Intel’in Almanya‘dan daha fazla sübvansiyon talep ettiği söyleniyor.
* * * *
Amerikalı çip üreticisi Wolfspeed, bir fabrika kurmak istiyor. Temel atma töreni yapıldı. Törene şansölye ve ekonomi bakanı da katıldı. Silisyum karbür çipleri burada üretilecekti. Bu çipler gelecekte elektrikli arabaları şarj etmeyi çok daha hızlı hale getirecekti. Alman Bakan, fabrikanın ‘yeşil bir ekonominin gelişimi için bir sinyal‘ olduğunu söylemişti. Ancak ABD’nin müthiş bir sübvansiyon teklifiyle ile firma yönetiminin aklını çeldiği konuşuluyor. Firma CEO’sunun birkaç gün sonra yatırım için kesin kararı Nisan’da vereceklerini söylemesi şaşkınlık yarattı.
* * * *
Bu işi ateşleyenin özellikle Çin'i vuran ithalat tarifeleri ile üretimi Amerika'ya geri getirmek isteyen eski Başkan Donald Trump olduğu konuşuluyor. Halefi Joe Biden’in de ‘Daha İyisini İnşa Etmek‘ diyerek sanayi politikasını merkeze yerleştiği söyleniyor. Yaşadığım Almanya için tehlikede olan çok şey var: Sanayi, gayri safi yurtiçi hasılanın neredeyse dörtte birine katkıda bulunuyor, bu, diğer tüm sanayileşmiş ülkelerden daha fazla. Alman Ekonomi Bakanı Robert Habeck, ‘Hayır, Avrupa'nın rekabeti kaybedeceğinden korkmuyorum. Ama tamamen dürüst olmak gerekirse, elbette bu bir meydan okuma‘ diyor ama kaygı var.
* * * *
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen rekabette geri kalmamak için bir ‘Avrupa egemenlik fonu‘ kurulmasını öneriyor. ‘Diğer ülkelerdeki şirketlerin sübvansiyonlar veya vergi indirimleri açısından sahip oldukları beklentileri, uzun prosedürler olmadan Avrupa'da da almaları gerekir‘ diyor. Almanya da 2023'ten 2026'ya kadar iklimin korunmasına 177 milyar Euro’dan fazla harcamayı, bu yıl da iklim ve dönüşüm fonundan ekonomiye 35 milyar Euro‘luk bir kaynak aktarmayı planlıyor. Belli ki denge oluşuncaya kadar yarış kıyasıya sürecek. Ve lider ekonomisini dönüştürmek için en çok parayı yatıran mı olacak? Göreceğiz…