Yapay zeka zihin okuyabilir mi?
Şimdilerde dünyada olup biten pek çok şeyden biri de Yapay Zeka’nın hızlı adımlarla yükselişi. Adeta Yapay Zeka devrimi yaşıyoruz. Dünya medyası gün geçmiyorki Yapay Zeka ile ilgili haber vermesin. Yayınlanan makalelerin, kitapların hepsini takip etmek mümkün değil. Dünya üniversitelerinde bu alanda hararetli tartışmalar, araştırmalar yapılıyor.
* * * *
Yapay Zeka’nın tarifi de kolay değil. En basit şekilde belirli görevleri yerine getirmek için insan zekasını taklit eden ve topladığı bilgilerle kendini geliştirebilen sistem olarak tanımlanabilir. Mevcut teknoloji sistemlerinden ayıran en önemli özellik insan zekasını taklit edebilmesidir. Yapay Zeka verileri hızlı, yinelemeli ve akıllı algoritmalarla birleştirilerek işliyor.
* * * *
En azından geçen yıldan bu yana, Yapay Zeka’nın hızlı gelişimi şaşırtıyor, heyecanlandırıyor, korkutuyor. ChatGPT4 gibi programlar, metinler yazıyor, resimler oluşturuyor, beste yapıyor. Bunların bazıları mükemmel. Yapay Zeka geliştiricileri bu programlarla başka nelerin mümkün olabileceğini muhtemel tam bilmiyorlar ama sürekli deneyip geliştiriyorlar.
* * * *
Almanya’nın önde gelen günlük gazetelerinden Süddeutsche Zeitung Gazetesi birkaç gün önce ‘Peki yapay zeka insan zihnini bile okuyabiliyor mu?‘ sorusunu gündeme getirdi. Soru okuyucular arasında olduğu kadar bilim ve siyaset çevrelerinde de büyük yankı uyandırdı.
* * * *
Biz biliyoruz ki, onlarca yıldır araştırmacılar beynin nasıl çalıştığını anlamaya çalışıyor. Bu zorlu çalışmada bilim hala insan beyninin nasıl çalıştığının sadece bir kısmını anlıyor. Beyindeki milyarlarca sinir hücresi son derece karmaşık bir ağ oluşturuyor. Örneğin bir resme baktığınız zaman milyonlarca sinir hücresi beyninizde aktif duruma geçiyor ve ne gördüğünüzü anlamanızı sağlıyor.
* * * *
Alman gazetesi, bu konuda Japonya’da Osaka Üniversitesi'nden iki sinirbilimci ve araştırmacı Yu Takagi ve Shinji Nishimoto’nun bu konuda büyük ilerleme kaydettiğini işaret ediyor. Araştırmalarının ilk sonuçlarını ‘High-resolution image reconstruction with latent diffusion models from human brain activity‘ adıyla yayınlamışlar. Haziran‘da Kanada’nın Vancouver kentinde yapılacak Yapay Zeka konferansında detaylı açıklayacaklarmış.
* * * *
Bir bilgisayar beyindeki kan akışına bağlı olarak az önce gördüğünüz bire bir görüntüleri yeniden üretebilir veya görüntüleyebilir mi?. İki araştırmacı artan doğrulukla beyin taramalarından insan beynindeki görüntüleri veya metinleri orijinallere çok benzeyen şekilde Yapay Zeka yardımıyla yeniden oluşturabilmişler. Bunun sadece yapay zekanın büyüleyici yetenekleri hakkında değil, aynı zamanda insan beyninin yetenekleri hakkında da ilerleme sağlayacağı söyleniyor.
* * * *
Bu çalışmanın dünya çapında bir heyecan yarattığı söyleniyor. Peki, bazı Yapay Zeka hayranlarının hayalini kurduğu veya karşıtlarının korktuğu şeye yaklaşılıyor mu? Yapay Zeka’nın insan düşüncelerini okuyabilmesi mümkün mü? Charité Berlin'den beyin araştırmacısı John-Dylan Haynes, ‘Belirli bir dereceye kadar, birinin beyin verilerinden ne düşündüğünü, gördüğünü öğrenebilirsiniz" diyor. ‘Ama büyük sınırlamalar var. Tüm bunları ölçmek kesinlikle mümkün değil‘ diyor.
* * * *
‘Teknolojinin kötü amaçlar için kullanılıp kullanılmadığı, insanların onu nasıl kullandığına bağlı. Yapay Zeka da böyle bir şey sanırım. Yapay Zeka’nın zihin okuması yani beyindeki bir düşünceyi, duygusal bir niyeti veya bir yalanı yeniden yapılandırması başka bir şeydir, algı ve beyin aktivitesi arasındaki bağlantıyı daha iyi anlayıp, örneğin tamamen felçli hastaların yeniden iletişim kurabileceği insan-makine arayüzleri geliştirmesi başka bir şeydir. Yapay Zeka’nın yararı veya tehlikesi daha çok tartışılacak sanırım. Bu temel soru kulağa sıradan geliyor ama cevaplaması zor.
