F-16'lar dönüm noktası mı?
Karar henüz kesin verilmedi ama şekilleniyor gibi görünüyor. Ukrayna'nın aylardır Batılı müttefiklerinden talep ettiği savaş uçaklarının teslimatına yeşil ışık yakılmış gözüküyor. Bunlar Amerikan Lockheed Martin şirketi tarafından üretilen F-16 avcı-bombardıman uçakları. İlk kez 1974'te havalanmış. Dünyada açık ara en yaygın savaş uçakları. Dünya muharebe filosunun yüzde 61’sı bu uçaklardan oluşuyor. 25 ülkenin kullandığı bu uçaklardan yaklaşık 4.500 adet üretilmiş. Bugün yaklaşık 2.300’ünün hizmette olduğu söyleniyor.
* * * *
ABD’de yaklaşık beşte biri eğitim için amaçlı olmak üzere şu anda kullanımda yaklaşık bin adet F-16 olduğu söyleniyor. NATO üyesi ülkeler arasında en fazla Türkiye ve Yunanistan’ın stoklarında bu uçaklardan olduğu biliniyor. ABD'nin Orta Doğu'daki müttefikleri arasında İsrail‘in şu anda 224 F-16 ile en büyük filoya sahip olduğu, onu Mısır‘ın (218) izlediği söyleniyor. Diğer kullanıcılar arasında Birleşik Arap Emirlikleri (76), Umman (23), Ürdün (59), Irak (34) ve Bahreyn (21) bulunmakta. Fas, 23 F-16 uçağına sahip tek Afrika ülkesi.
* * * *
Askeri uzmanlara bakılırsa, F-16’lar çok yönlü olarak niteleniyor. Öncelikle hava muharebesi için tasarlanmış. Taktik bombardıman uçağı, kara saldırısı veya elektronik harp uçağı olarak veya hava sahasının savunması için kullanılabildiği söyleniyor. Her derde deva olmamakla birlikte tüm bu alanlarda etkiliymiş. Ukrayna yönetimi, Rus füze ve drone saldırılarının F-16’ların yerdeki hava savunma sistemleri ile birlikte önemli ölçüde önlenebileceğini varsayıyorlar.
* * * *
Yaşadığım Almanya’nın hava kuvvetleri Eurofighter ve Tornado uçaklarına sahip. F-16 uçakları yok. Fransa ve İngiltere’de de bu uçaklardan yok. Bu yüzden Alman Şansölye, Ukrayna'ya F-16 teslimatı tartışmasında Almanya'yı baskı altında görmüyor. Almanya Ukrayna için tanklar, mühimmat, ve uçaksavar savunması oluşturmaya odaklanmış durumda. Bunlar, Ukrayna'nın kendini savunma yeteneğiyle alakalı.
* * * *
Şimdi sorular şunlar. Elinde Sovyet yapımı eski SU-23 ve SU-25 uçakları olan Ukrayna’ya verilmesi planlanan F-16’lar savaşın sonunu mu hızlandıracak, yoksa savaş daha da genişleyecek mi? F-16‘lar Ukrayna savaşında ‘game changer‘ yani "oyun değiştirici" olabilir mi? Çünkü teorik olarak Ukrayna, bu tür ABD savaş uçakları ile savaşı Rusya topraklarına taşıyabilir mi ? Zelenskiy, anlaşılır bir şekilde, Rusya‘nın 2014'te ilhak ettiği Kırım'ı geri istiyor. Savaş, üçüncü bir dünya savaşına dönüşebilir mi ?
* * * *
Bu soruların cevabı öyle kolay değil sanırım. Daha Mart ayı başlarında ABD Savunma Bakanlığı, Ukrayna’nın yaklaşık 3 milyar dolar değerinde 128 adet F-16 savaş uçağı istediğini açıklamıştı. ABD Başkanı, bu talebi reddetmişti. Ancak Hollanda Başbakanı F-16’ların Ukrayna’ya teslim edilmesinin ‘tabu olmadığını‘ açıkça söyleyince işler değişti. İngiltere ve Hollanda, bir savaş uçağı koalisyonu oluşturmak ve Ukrayna'nın ABD F-16 jetleri satın almasına, Ukraynalı pilotları eğitmesine yardım etmek istiyordu. Fransa ve Belçika da bunu destekliyor. Kiev, batılı ortaklarından 40 ila 50 adet F-16 savaş uçağı almayı umuyor. Bu, Ukrayna Savunma Bakanı tarafından açıklanmıştı. Bunlarla, üç ila dört filo oluşturacaklarını söylüyordu.
* * * *
Ukrayna’ya verilecek F-16’lar savaşın bir dönüm noktası olabilir mi? Şu aşamada cevabı bilmiyoruz. Tartışılıyor. Ama cevap önemli. Çünkü Ukrayna savaşı ile birlikte ‘Gelecekte Nasıl bir Dünya ve Uluslararası Güç Sistemi‘ sorusuna da cevap aranıyor. Çünkü kesin olan bir şey var: dünya güçleri ve ikinci ve üçüncü kademedeki aktörler dünyada yeni bir denge arıyor. Çünkü Ukrayna'daki savaş ve Pasifik'teki gerilim, şu anda dünyadaki düzensizliğin gerçek sorununa daha yakından bakılmasını sağlayan birer büyüteç gibi.
