KARABAĞ NEREYE KADAR?
Rusya'nın başkenti Moskova'da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov arabuluculuğunda 10,5 saat süren toplantı sonrası varılan ateşkes anlaşması 10 Ekim’de yürürlüğe girdi. Dağlık Karabağ'daki ateşkes dün yerel saatle 12.00'de başladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 10.5 saat sonrası açıklamayı tek başına okuduğu ortak metinde "10 Ekim 2020'de (bugün) saat 12.00'den itibaren insani yardım amaçlı olarak Uluslararası Kızılhaç Komitesinin arabuluculuğu ve kriterleri doğrultusunda esirlerin, tutsakların ve cenazelerin değişimi için ateşkes ilan edildi" denildi.
Ateşkes rejiminin parametreleri üzerinde taraflarca çalışılacağını bildiren Lavrov, Azerbaycan ve Ermenistan'ın, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu eş başkanlarının arabuluculuğuyla meselenin çözümü prensipleri temelinde, erken barışçıl bir çözüme ulaşmak amacıyla esaslı müzakerelere başlayacağını bildirdi. Lavrov, tarafların müzakere süreci formatının değişmediğini teyit etti
BİLDİRİYİ TERSTEN OKURSAK
Ermenistan Karabağ'dan çekileceği ile ilgili net bir tarih aralığı açıklamadı. Erivan Azerbaycan’ının toprak bütünlüğünü tanımadı. AGİT/Minsk gurubunun dışında Türkiye'nin 4.taraf gibi sürece katılıp katılmayacağı belirsiz. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov: "Müzakere süreci bir an önce siyasi bir çözümü hedefliyor. Azerbaycan, askeri yollarla toprak bütünlüğünü yeniden kurma hakkına sahiptir ve bunu her zaman yapabilir."
Ateşkesin süresi belli değil. Yine Cumhurbaşkanı İlham Aliyev: "Askeri operasyonların veya çatışmanın ilk kısmı bitti, şimdi siyasi müzakereler aşaması başladı. Ateşkesin temel özü, Ermenistan'ın bu topraklara sahip olduğumuz gerçeğini kabul etmesi ve onları askeri yollarla iade etmeye çalışmaması olacak." diyerek yol haritasını belli etti.
YA MASA DA NELER OLACAK?
Pazartesi günü tarafların Cenevre’de olması bekleniyor. Azerbaycan tam bir inanç/irade/mukavemet sınavından geçiyor. İnsani olarak alınan ateşkes süreci kırılgan olarak devam ediyor. Bakü’ye geçici ateşkes kalıcı hale getirmek için baskı da kurulacaktır. Aliyev alanda elde ettiği başarıyı masaya yansıtacaktır. Moskova hala Kafkaslar için arka bahçem diyor. Fransa Erivan’a desteğini devam ettirecektir. Türkiye alanda da olduğu gibi masada da Azerbaycan’la omuz omuza duruşuna devam edecektir. ABD Kasım seçimlerine odaklansa da masada etki oluşturmaya çalışacaktır.
Azerbaycan toprağı olan Karabağ küresel aktörler için bir jeopolitiği kontrol etme etkenine dönüştürüldü. Kafkasya’yı askeri olarak kontrol altında tutmaya çalışan Rusya sorunu buzdolabında tutmaya çalışacaktır. Ermenistan taviz verecek noktaya gelse de şimdilik Karabağ topraklarını boşaltması beklenemez. Türkiye, Azerbaycan’a verdiği destekle yeni dengeleyici güç olarak saha da yerini aldı. Azerbaycan masada Türkiye ile daha güçlü. Aliyev 26 yıldır devam eden işgal statükosunu dağıttı. Azerbaycan ordusu savaş yeteneğini ispat etti.
Sorulan soru şu: Karabağ daha ne kadar ateşkes-işgal-müzakere sürecinde kalacak. Azerbaycan ülkesinin toprak bütünlüğünü sağlayabilecek mi? 12 Temmuz Tovuz saldırısından 27 Eylül tarihinden 10 Ekim takvimine dengeler değişti. Tüm bu zaman diliminde Azerbaycan şunu bir kez daha gösterdi; Ermeni tarafı bu işgali devam ettiremeyecek. Masada haritalar, özel bölgeler mi olacak yoksa Karabağ aslı sahibine Azerbaycan’a mı iade edilecek zaman gösterecek.
