Hidroelektrik santralleri ve su problemleri
Sevgili Okuyucularımız, 25 yıl çalıştığım İTÜ (İstanbul Teknik Üniversitesi) Çevre Mühendisliği Kulübü çalışmalarından aldığım notlardan Aldığım bilgileri bu yazıyla sizlerle paylaşmak istedim. Sunuyorum. HES barajları biriktirmeli ve nehir tipi olmak üzere iki türlü yapılır. Ülkemizde özellikle Karadeniz’de yapılan HES’ler, bölgenin eğimli bir coğrafyaya sahip olmasını avantaj olarak kullanmak amacıyla nehir tipi seçilmektedir. Bu tip HES’ler, dağda dere suyunu, daha yatağına ulaşmadan yüksek bir noktada yakalayıp borulara verir, bu esnada elektrik üretilir.
Derelerin borulara alınıp başka bir dereye bağlayıp HES’e götürüldüğünü o önü kesilen derenin geçtiği köylerde sıkıntıya düşen köylülerin şikâyetlerini Rize İkizdere’de yapılan Türkiye Su Meclisi Toplantısında yaşadım. Türkiye’nin her ilinden davet edilmiş kişilerle buluştuk, gidip dereleri HES’leri gezdim gördüm. “Akan su kir tutmaz” diye bir atasözümüz vardır. Bu söz bilimsel açıdan da geçerlilik arz etmektedir. Baraj içinde biriktirilen veya borulanan su, güneş ışığından, oksijenden ve hareketten uzak kalacağı için zamanla mikrobiyal kirlenmeye maruz kalacaktır ve canlılığını kaybedecektir.
Kendi Haline Bırakılmış Bir Nehir Çok Daha Verimlidir. ABD’deki 80 bin barajın 50 yıl önce inşa edilmesi, ülke çapında devlet yetkililerini endişelendiriyor. Nehir tipi (Bizdekiler de öyle) santrallerin inşasıyla ortaya çıkan olumsuzluklara bakacak olursak şunlar göze çarpıyor. Suyun yamaçlarda taşınması için ağaçların kesilmesi, patlatma yapılması, hafriyat çıkarılması, yol yapılması vs gibi. Ortaya çıkması kaçınılmaz olan diğer sorun ise, bölgedeki balık popülâsyonunun azalması oluyor. Yapımlar sırasında yöre halkına yönelik istihdam sağlanacağı iddiası ise tam bir palavradır. Bir diğer mevzuysa Karadeniz halkının zaten Çernobil nedeniyle çok çektiği kanser. Üretilecek az miktarda elektriğin ulaştırılması için yüzlerce kilometrelik yüksek gerilim hatları çekilmesidir.
Sevgili Çevre Dostları görüyorsunuz bir saat elektrik yakmak, boşa suyu akıtmak doğaya verdiğimiz zarardır. Tüm aile efradının bu konuda hassas olması gerekir. Sağlıklı kalmanız dileklerimle.
