İSTENMEYENİN ETİĞİ -V-: VAR VE OLMAK!
Bir şeyin, ister duyulara verili olsun ister olmasın, bir niteliğe/özelliğe sahip olduğunu iddia etmenin anlamı nedir? Karşımda duran şey “Kırmızı bir elmadır.” dediğimde gerçekte ne söylemiş oluyorum? Kırmızı olmak elmaya içkin bir nitelik/özellik midir? Bir şeyin herşey olması demek ne demek?
Şeyler oldukları gibi olan şeyler midir? Mesela, bir elmanın o elma olmasının anlamı nedir? Bir elmanın o elma olması ile bir insanın o insan olması arasında bir derece farkı var mıdır? Elma olmaklık ile insan olmaklık bir şeye karşılık gelmeleri bakımından bir özdeşlik dile getirirler mi? Elma olmaklığı dile getirdiği varsayılan nitelikler/özellikler ile insan olmaklığı dile getirdiği varsayılan özellikler/nitelikler elma ve insan kavramlarından çıkarıldığında geriye ne kalır?
Yukarıdaki sorulara yanıt vermek sanıldığı kadar kolay değil. Yanıt verilir kuşkusuz. Ancak yanıtlar hakkında konuştuğumuz şeylere karşılık gelirler mi? Mesela, kırmızı elma dediğimizde elmayı gösterebildiğimiz gibi kırmızılığı da gösterebilir miyiz? Kırmızılığı nesnesiz düşünebilir miyiz? ‘Kırmızı olmaklık’ gösterilebilir bir şey midir?
Bir şeyin var olması ile o şeyin onu tanımlayan özellikleri aracılığıyla varolduğunun dile getirilmesi aynı şey midir? Her şeyi gören, bilen, duyan bir varlığın dile getirilebiliyor olması o özellikleri kendinde taşıyan bir şeyin gerçekten varolduğunun kanıtı olabilir mi? Eğer bu olanaklıysa bir şey duyulara verili olmasa da var olarak kabul edilebilir mi? Eğer bu kabul edilebilirse “insan olmaklık” ile “insanlık” arasındaki ilişki bir önceki ilişkiye benzer şekilde kurulabilir mi?
“İnsanlık”, “insan olmaklık”ı tanımlayan bir nitelik/özellik midir? İnsanlık’tan ayrı insan olmaklık düşünülebilir bir şey midir? “İnsanlık”a, tıpkı elma da olduğu gibi, karşılık gelen bir şey/nesne var mıdır? Her şeyi bilen, gören ve duyan bir varlık düşünülebiliyorsa insanlık özelliği taşımayan bir insan da düşünülemez mi?
Eğer kırmızı bir elmadan bağımsız olarak kırmızılık gösterilebilir bir şey değilse insandan bağımsız bir insanlık aranıyor olması bir çelişki değil midir? Eğer bu bir çelişki ise duyulara verili olmayan bir şeyin bir niteliğinin ya da özelliğinin olduğunun söylenmesi de bir çelişki değil midir?
Bir şeyin o şey olarak var olması demek o şeyin tüm zaman dilimlerinde olduğu şey olarak olması demek midir? Kırmızı bir elma çürüdüğünde hala kırmızı bir elma mıdır? Zaman ve mekanın dönüştürücü gücüne karşı zaman dışı bir kırmızı elma olmaklık tasavvur edilebilir mi? Eğer edilebilirse insandan bağımsız bir insanlık da tasavvur edilemez mi?
İnsanın zaman içindeki değişimi onun insanlığını da değiştirir mi? Hayır. Değiştirmez diyorsak, bu, mevcut insan kavrayışımızda bir sorun olduğunu, gerçekte olan ile ideal olan arasındaki ilişkileri birbirine karıştırdığımızı göstermez mi?
Hayır; göstermez diyorsak derilerinin renkleri birbirinden farklı olan insanlar arasında, insan olmak bakımından, nitelik/özellik farklılığı olduğunun dile getiriliyor olmasının anlamı nedir? Hiçbir şekilde duyulara verili olmayan bir şeye/varlığa o şeyin taşıyabileceğinden daha fazla nitelik/özellik atfedilebiliyorken sadece renk farklılığı bir şeyin var bir şeyin yok olarak görülmesinin gerekçesi olabilir mi? Kırmızı olmak ya da yeşil olmak “elma olmaklık”tan bir şey eksiltebilir mi?
Olduğu gibi olan bir elma olarak kırmızı ya da yeşil olmak tercih edilebilir bir şey midir? Bir bukalemun renk değiştirdiğinde hala bukalemun değil midir?
Kendini x, y ya da z olarak tanımlayan bir insan ister x, ister y isterse de z olsun hala insan değil midir?
Sahi, “insan” dediğimizde ne anlıyoruz? Daha doğrusu, insan olarak ‘var’ ve ‘olmak’ demek ne demektir?
