Baharın müjdecisi: Cemre düşmesi
Yüzyıllardır süregelen ve her tür kökenli halk tarafından yoğun bir ilgi gören cemre düşmesi bugün gerçekleşti. Aslında fiziksel olarak bir ışın ya da herhangi bir cisim düşmez ve düşme olmadığı için de gözle görülmez.
Cemre, baharın müjdecisi olarak kabul edilir ve sıcaklığın yükselmesi olarak tanımlanır. TDK’da ise karşılığı ‘Şubat ayının son haftasında başlayan ve 7-10 günlük zaman diliminde üç aşamada düşen’ bir olaydır. Cemreler ilk olarak 20-21 Şubat tarihinde, ikincisi 26-27 Şubat’ta, üçüncüsü ve son olan cemre ise 05-06 Mart tarihinde düşer. Sırasıyla ilki havaya, ikincisi suya ve üçüncüsünün toprağa düştüğüne inanılır.
Geçmiş yüzyıllarda saat ya da takvim kavramı pek yaygın olmadığından dolayı havanın ısınmasını anlamak ve tarım, hayvancılık gibi mesleklerde çalışan emekçiler için tarlayı ekip biçmek ya da hayvanları otlatmaya başlamak için belirlenen zaman dilimidir de denebilir.
Cemrelerin düşmesi her yıl aynı tarihlerde düştüğü kabul edilmiştir ve uzun yıllar boyunca da böyle devam etmektedir. Cemreler baharı temsil eder ve havanın ısınmasıyla birlikte üç aşamadan oluşan süreç tamamlanır. Cemrenin düşmesinin son günü ise Hıdırellez ya da Nevruz gibi “Bahar Bayramı” vatandaşlar tarafından kutlanır. 06 Mart günü ya da akşamı daha çok küçük şehirlerde veya kırsal kesimlerde sokaklarda ateş yakılır ve isteyen herkes bu ateşin üzerinden atlar. Ateşten atlamakta kişileri kötülüklerden, nazardan, hastalıklardan arındırdığı ve şans getirdiğine yorulur.
Genellikle Hıdırellez zamanlarında insanlar dilek tutar ve bir kağıda isteklerini yazarak gül çalısı ya da ağacının toprağına gömerler. Kırsal alanlarda 4 yapraklı yonca aranır ve bunu bulanın şanslı olduğu ve dileğinin kabul göreceğine inanılır. Kısacası cemrelerin düşmesi ve havanın ısınması her insanın enerjisini arttıran, kimi yerlerde şenlik tadında kutlanan bir şölene dönüşür. Özellikle Mart ayının ilk hafta sonunda birçok etkinlikler düzenlenir.
Cemre düşmesi mitolojik açıdan baharı çağrıştırır fakat asıl gerçekleşen olay güneş ışınlarının yer yüzeyini ısıtmasıyla meydana gelir. Yer küre güneş ışınlarını tutar ve ilk olarak kendi ısınır. Daha sonrasında ise atmosferi ısıtır. Kısaca cemre düşmesini bilimsel açıdan en salt haliyle bu şekliyle açıklanabilir.
Cemre düşmesi zamanlarında birçok farklı kökenlerde değişik adetler yapılırmış. Mesela Çinlilerin havanın çok soğuk olduğu zamanlarda evlerinde 3 soba ve ocak yakarlarmış. Hava ısınmaya başladıkça da teker teker soba ve ocağı azaltarak söndürülürmüş. Buna da “sukut-u cemerat” denmiştir. Araplarda ise soğuk havalarda inek, koyun gibi hayvanları yanına alan insanlar mağaraya gider hayvanlarla birlikte yaşar. Mağaranın içinde ateş yakan insanlar, hava ısındıkça bu ateşi söndürdüğü zaman baharın geldiğine inanılırmış. Yani yüzyıllar öncesinden baharın gelişini anlayabilmek için çeşitli yollar denenmiş ve bu yöntemler yıllar içinde dönüşerek günümüze kadar uzanmıştır.
