Devlet en büyük kiracı oldu
Kamuya yeni bina kiralanmasına kısıtlama getirilirken son 5 yılda hizmet binaları için ödenen kira tutarı dudak uçuklattı. AKP iktidarı, Ocak 2019-Mart 2024 döneminde hizmet binaları için 4,5 milyar TL kira ödedi.
AKP iktidarının kamu kaynaklarına yönelik savurgan politikasını ortaya koyan ve “İsrafı önlemekte yetersiz” kalacağı değerlendirilen tasarruf paketi kamuoyu ile paylaşıldı. Tasarruf paketinde kamu adına yeni bina kiralanmaması ve mevcut kiralamaların bir takvimle sonlandırılması gerektiği belirtildi.
Cari açığının yalnızca yüzde 3'üne denk gelen tedbirleri içeren paketin ardından gözler, kamunun hizmet binaları için ödediği kiraya çevrildi. AKP iktidarında kamunun elindeki çok sayıda taşınmaz, adeta yok pahasına satıldı.
Et ve Süt Kurumu ile DSİ, TCDD, EPDK ve TEİAŞ gibi kurumların da aralarında olduğu çok sayıda kamu kurumu, kiracı durumuna düşürüldü. Devletin kasasından hemen her yıl yüz milyonlarca liralık kira ödemesi çıktı. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin Ocak 2018 ile Mart 2024 dönemini de kapsayan altı buçuk yıllık kira ödemesi 4,5 milyar TL'yi aştı. Mülkiyeti kendilerine ait binalarda hizmet veren çok sayıda kamu kurumu, AKP döneminde gerçekleştirilen özelleştirme ve satışların ardından kamu hizmetini, ancak kira ödeyerek yerleştiği binalarda sürdürülebilir hale geldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin kira ödemelerine yönelik verileri de “Devlet kiracı oldu” eleştirilerinin haklılığını gözler önüne serdi.
Milyarlar havada uçuşuyor
Resmi verilere göre, kamunun hizmet binası kiralama gideri 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarının tamamı ile Ocak-Mart 2024 döneminde toplam 4 milyar 585 milyon 457 bin TL olarak gerçekleşti. Kamunun hizmet binası kiralama giderleri, yıllara göre şöyle:
* 2018: 392 milyon 924 bin TL
* 2019: 559 milyon 564 bin TL
* 2020: 559 milyon 564 bin TL
* 2021: 543 milyon 750 bin TL
* 2022: 916 milyon 180 bin TL
* 2023: 1 milyar 156 milyon TL
* 2024: (Ocak-Mart): 457 milyon 395 bin TL
Ballı ihaleler kesilmeli
AKP döneminde kiracı haline getirilen bazı kurumlar ve kira ödemeleri şöyle:
* Kendi binasına taşınan Et ve Süt Kurumu’nun Ocak-Nisan 2023 döneminde Limak’a 2,8 milyon TL kira ödediği tespit edildi.
* Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı kuruluşların kira için on milyonlarca lira harcadığı belirlendi. 2018-2022 döneminde MTA’nın 653 bin TL, TEAİŞ’ın 807 bin TL, EPDK’nin ise 10,1 milyon TL kira ödemesi yaptığı bildirildi.
* TCDD’nin Cengiz-Kolin-Limak’ın işlettiği Ankara YHT Garı’na kiracı olduğu belirtildi. CHP’li Murat Emir, idarenin her bir ofis için 50 bin TL kira anlaşması yaptığını iddia etti, “100 yıllık kurumu kiracı yaptılar” dedi.
CHP Milletvekili Cevdet Akay, astronomik kira ödemelerini değerlendirdi. Tasarrufun yalnızca lafta kalacağını savunan Akay, şunları söyledi: “Kiralık binaları yıllarca kullanacağını düşünerek tadilat harcamaları yapan kurumların veya o kurumlara özel olarak dekore edilerek inşa edilen kiralık binalardan nasıl tasarruf etmeyi düşünüyor? Kurumlar şu an durdukları kiralık binalarda durmaya, bu kiralar da ödenmeye devam edecek. 2019’dan bu yana kamu hizmet binaları için ise 4,5 milyar lira kira ödemesi yapıldı. Öte yandan 2005 yılından bu yana tahmini olarak 79 milyar doların üzerinde KÖİ anlaşmalarına para ödendi. Müteahhitlere verilen ballı ihaleler kesilmediği müddetçe tasarruftan bahsetmek mümkün değildir.”
