BRICS Toplantısı...
Bu hafta dünya ekonomisini yakından ilgilendiren toplantılardan biri olan BRICS toplantısı yapıldı. Bu birlik bizi de yakından ilgilendiriyor. Çünkü Türkiye de bu birlik içinde var olmak için bazı girişimlerde bulunmuştu. Eğer bu politik bir manevra ise sonuçları başka olabilir.
BRICS, nedir derseniz Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'nın ekonomik ortaklığını ifade eden bir terimdir. BRICS ismi, bu ülkelerin İngilizce isimlerinin baş harflerinden oluşur: Brasil (Brezilya), Russia (Rusya), India (Hindistan), China (Çin) ve South Africa (Güney Afrika).
BRICS toplantıları ekonomik anlamda artık görmezden gelinemeyecek bir aktör haline geldi: Yüzde 36’lık global PPP payı ve geniş üye sayısıyla dünya ekonomisinde G7’ye rakip, hatta onu aşan bir güç konumuna ulaşıyor. Finansal bağımsızlık hedefi (dolar alternatifi finans sistemleri, yerel para birimleriyle ticaret) dünya ekonomisinde dönüşümsel etkiler yaratabilir.
Tabi bu durumun hoşuna gitmeyen ülkesi Amerika Birleşik Devletleri. Hele bir de Trump sonrası BRICS ticaret gerginliği yaşanmaya başladı. Trump’ın tarifeleri, global tedarik zincirleri, emtia fiyatları ve yatırım havası üzerinde belirgin belirsizlik yaşanıyor.
Önümüzdeki dönem için, BRICS’in kurumsallaşma adımları, üye artışı ve Batı’ya alternatif sistem kurma stratejileriyle farklı bir konuma taşınacak. Dünya ekonomik dengeleri bu yılki toplantıda yeniden şekilleniyor. Böylece BRICS zirvesi, 2025 itibariyle yalnızca sembolik bir toplantı olmaktan öteye geçiyor. Gelişen ülkelerin küresel sistemde daha güçlü bir pay talep ettiği dönemde, ABD’nin yaygın tarifecilikle yanıt verirken, doların alternatifi sistemlerin fiilen inşa edilmeye başlanmasıyla, dünya ekonomisinde bir kırılma noktası olarak değerlendirilebilir.
Zirvenin genel içeriği ve önemi katılımcılarına gelince, Brezilya bu toplantıda ev sahibi, Rusya çok değer veriyor. Hatta Putin Brezilya’ya giremediği için vaz geçmedi toplantıya çevrim içi katıldı, Çin Premier Li Qiang ile, Hindistan Modi ile, Güney Afrika Ramaphosaile katıldı. Bir de genişleme sonrası üyeleri var. Mısır, Etiyopya, Endonezya, İran, BAE zirveye katıldı.
Bu toplantıda ele alınan konulardan bazıları, küresel yönetişim reformu, finansal kapsayıcılık ve dijital dönüşüm, temiz enerji, altyapı yatırımları, yapay zekâ ve çok taraflılık olarak öne çıktı.
Bu gurubun ana mesajı BRICS, “Ya batıya karşı değil ama kendi sesiyle” çok kutuplu bir dünya vizyonu sunuyor; doların hakimiyetine alternatif finansman sistemleri geliştirme çabası vurgulandı.
Dünya ekonomisine etkileri de çok önemli. Genişleme ve ekonomik ağırlık genişleme sonrası toplamda 11 ülke ve 30’dan fazla adayla beraber BRICS+, dünya nüfusunun yüzde 46’sını ve küresel GDP PPP’nin yaklaşık yüzde 36’sını temsil ediyor.
Finansal ve ticari stratejiler yerel para birimleriyle ticaret, en fazla dikkat çeken konuşmalar oldu. Putin ve diğer liderler, dolara alternatif ödeme sistemlerini destekleyerek yerel para kullanımını teşvik etme niyetinde. Bu dünyada her şeyi değiştirecek bir atılım olabilir. Ama ABD’nin izin vereceğini sanmıyorum.
Yeni Kalkınma Bankası (NDB), BRICS üyesi ülkeler arası altyapı/enerji projelerini finanse ederek finansal bağımsızlığı hedefliyor. NDB, bugüne kadar ~39 milyar USD’lik 120 projeyi desteklemiş durumda.
Dünyada bilirsiniz hiçbir şey mutlu sonla bitmiyor. Jeopolitik-ekonomik gerginlik olmazsa olmaz. Zirveye paralel ABD’den Trump yönetimi, BRICS iş birliği içinde yer alan ülkelere yönelik yüzde 10 ek tarife tehdidiyle güçlü bir tepki verdi; bu da global ticaret ve yatırım ortamını daha kırılgan hale getirdi. Bu gerginlik döviz kuru, ticaret hacmi ve yatırım kararlarını etkileyerek, özellikle gelişen piyasalarda temkinli ekonomik beklentilere neden oldu.
Türkiye, şu an için BRICS'in tam üyesi değil. Ancak partner ülke statüsü teklifi ve toplantılara aktif katılımı, Türkiye'nin BRICS ile ilişkilerini gelecekte daha da ileriye taşıma potansiyelini gösteriyor. Türkiye'nin bu teklife nasıl bir yanıt vereceği ve ilerleyen süreçte BRICS ile ilişkilerinin ne yönde evrileceği ise önümüzdeki dönemde netleşecek önemli konular arasında yer alıyor.
