SEYİT ONBAŞI,MACAR URBAN VE KONSTANTİNOPOLİS'İN DÜŞÜŞÜ
Bugün 29 Mayıs. Herkes Fatih’i anacak ama biz perdenin gerisinde hazırlık yapanları yad edelim. Böylece Fatih’i Fatih yapan değerleri de daha net görebiliriz. Ne kadar iyi bir yetenek avcısı olduğunu mesela...
Top mühendisi Urban olmasa Bizans’ın surları yıkılabilir miydi?
Bizans’ın sona ermesinde Urban’ın payı nedir? Tarihçiler bunu tartışadursun biz hakkındaki bilgileri sıralayalım. Urban, malum Macar topçu olarak bilinir. Top dediysek silah olan. Spor olan topçulukta en ünlüsü Puşkaş’tı. En ünlü Macar derler Puşkaş’a ama bizim için Urban’ın yeri ayrıdır. Urban’ın Daçya’lı olduğu yazar bazı kaynaklarda. Hani şu araba markası olan Dacia... Bugünkü Romanya, Moldova ve Ukrayna’nın bir kısmını kapsıyor. Macarlar tarihi topraklarının üçte ikisini kaybedince gurbette kalmış bir toprak. Urban aslında tam bir müteşebbis. Bizans’a gidip diyor ki elimde toplar var, Babil’in duvarlarını bile deler geçer. İmparator “kaça” diye soruyor ve Urban’ın söylediği rakamı çok buluyor. İşte o an kendi sonunu da hazırlıyor. Çünkü Osmanlı’nın surları delmek için o toplara ihtiyacı var. O top olmasa Ulubatlı da olmazdı muhtemelen.
Buradan hangi dersi çıkarıyoruz?
En iyi savunma saldırıdır. Bizans surları güçlendirmek için harcadığı kaynakları doğru yatırım değildi. Urban’ın döktüğü toplar daha sonra Çanakkale Boğazı’nın savunması için kullanılıyor. Bildiğiniz şahi toplar. 1464 yılında, yani fetihten sonra yapılan bu toplar 1802 yılında Ruslar’a yardım için giden İngiliz Donanması’nı durduruyor. Yıllar geçiyor, şahi topların miadı da doluyor. İngilizler yine Çanakkale’ye geldiklerinde onları şahi toplar değil Alman toplarıyla durduruyoruz. Kullanan Seyit onbaşı ama üreten muhtemelen Krupp fabrikaları. Sonra memleketimiz İngiliz işgaline uğrayınca İngilizler o topları alıp kendi ülkelerine gönderiyorlar. Kendilerini durduran şahi topları. Bizdekiler daha küçük boyutlarda olanlarmış. İstanbul’un fethi askeri yönü kadar yönetim anlayışı ile de dikkat çeken bir organizasyon. İnsan kaynakları alanında yüksek lisans doktora yapan kişilerin Urban’ın CV’sini ve işim alım sürecini değerlendirmeleri bugüne farklı ilhamlar verebilir. Yetenek avcısı bir padişahın iş modeli, yaptığı akıllıca yatırımlar yüzyıllar sonrası torunlarının işine yarayabiliyor.
Fetih ordusunu çok uluslu bir organizasyonun uyum içinde çalışması olarak değerlendirmek mümkün. Urban’ın yanı sıra Zağanos Paşa da dikkatle incelenmesi gereken bir hikaye. Osmanlı, günümüz diliyle söylersek, çalışanları kurum kültürüne dahil ederek başarıyı yakalamış. Sonuç odaklı bir hareket planıyla, yeni toprakları kendine yurt edinmiş. İhtiyacımız olan net bir hedef etrafında şahi toplar gibi yüksek katma değer sağlayan işlere odaklanmak. İnsansız hava araçlarını, hele ki silah taşıyanlarını neden Urban’ın toplarıyla kıyaslamayalım. Barış içinde yaşamak için nasıl savaşılacağını iyi bilmek gerekiyor. Kahramanlık da muharebede canını vermek kadar muharebe başlamadan önce canını dişine takmakla kazanılıyor. Konstantinopolis düşerken muhtemelen imparator nerede yanlış yaptığını düşünmüştür. Gördüğüm manzara belki buna bir parça cevap verebilir.
