TERÖR VE ÇATIŞMALARIN YENİ ÇÖZÜM YOLLARI
Günümüzde dünya terör çatışma ve 65 milyonluk göçmen sorunuyla uğraşıyor. Amerika’daki savaş lobileri coşmadan önce yani beş sene öncesi uluslararası toplum sessizce süregelen çatışmaları çözme aşamasına gelmişti. Savaştan kaçan halkın sayısı azalmıştı. Çatışma önleme çabaları, çözümler ve barış inşa etme çalışmaları sonuca ulaşıyordu. Amerikan Barış Enstitüsü’nün 2011 yılında yaptığı çalışmalara göre 1990’dan itibaren çatışmalarda savaş kaybı olarak belirtilen insan sayısı 1000 kadardı. Kitle ölümleri ise %8 azalmıştı. 2015 bir ayda silahlı çatışmalardan ölen sayısı bazen 167.000 kişiyi bulmakta. Son beş yılda, karmaşık siyasal, ekonomik, diplomatik ve kişisel dinamikler çatışmaların artmasında önemli rol oynamışlar.
Amerika kendi yarattığı kaos ortamının farkında olarak barışçı yeni çözüm yolları arıyor. Eski çözüm yolları arasında gereksiz yere Ortadoğu diktatörlerine para akıtarak ekonomik ortamı düzeltme ve düzelen ekonomik ortam nedeniyle barış getirme gibi tutarsız bir politika izliyordu. İzlediği diğer bir politikası ise; ‘Teröre karşı savaş’ adı altında, Vietnam’da yaptıkları gibi, kımıldayan her şeye ateş açmaktı. Ancak bu defa Amerikan Dışişlerinin gözetiminde ‘kırılgan devlet’ olarak gördükleri ve terör yaratacak devletlere yeni bir yardım sistemi getirme kararı almış gözüküyorlar.
Yeni yaklaşımda, ’kırılgan devletlerin’ sürekli başarısızlık nedenleri araştırılıyor. Örneğin, kırılgan devletlerin zayıf ve meşruluğunu kaybetmiş kurumlara sahip oldukları sınırlı yönetim kapasiteleri nedeniyle şoklara ve potansiyel çatışmalara açık oldukları tespit edilmiş bulunuyor. Bu durumda yapılması gereken kırılgan devlet sayısının azaltılması.
Peki, kırılgan devlet sayısı nasıl azaltılacak?
Amerika’nın bu konudaki politikası içeri alma, ekonomik büyüme sağlama ve barış geliştirme olarak adlandırılıyor(IGPC). Bu politikayı 2004 yılında kurulan Bininci Yıl Zorlukları Kurumu yapacak(MMC). Kendisine Amerikan Yardım ajansı USAİD destek verecek. Bu kurum yarışmacı bir seçimle, seçilen ülkedeki verileri göz önünde tutarak mali destek sağlayacak. Yapılacak olan yardımlar kullanılarak ölçülebilir bir biçimde barışçı ve güvenilebilir müttefikler ortaya çıkacak. Bininci Yıl Kurumu çatışmaya yol açan karmaşık siyasal ve ekonomik faktörleri belirlemede yardımcı olacak. Bu uygulamaya kabul edilen ülkeler Amerikan görevlilerinin yoğun bir diplomatik izlemine tabi olacaklar. Ekonomik kalkınmanın yanında barışçı gelişmelerin karşısında olan iç sorunlarla bölgesel maniaların çözümünde desteklenecekler.
Bu uygulamaya kabul eden kırılgan devletler 5 yıllık bir katılım programına uymak zorundalar. Bütün bir yıl boyunca karşılaşılan zorluklar incelenerek gerekirse Amerikan Savunma Bakanlığı da yardım edecek. Program genel olarak etkin ve meşru kurumların oluşturulması üzerine yoğunlaşacak. Program yöneticileri şu anda belirtilmeyen 10 faktör üzerinde inceleme yaparak bir ülkenin programa katılıp katılmayacağına karar verecekler.
Verilecek yardım özel gereksinmelere göre yapılacak. Uygulanacak olan program Sovyetler Birliği çöktükten sonra Doğu Avrupa ülkelerine uygulanan programa benziyor. Bu programa değişimci kalkınma programı deniyor. Programın ileri aşamasında gerekli denge ve ekonomik refahın sağlanacağı hesaplanıyor. Dünya barışı için olumlu bir proje olmakla birlikte programa katılan ülkelerin Amerika’daki etnik lobilerin çıkarlarına dokunan bir politika izlememeleri gerekiyor. Yoksa yeni Ortadoğu baharı programları devreye sokulabilir.
