PARANTEZİ KAPATMAK
Parantez önemli bir işarettir. Erasmus bu işaret için lunalla adını vermiş. Hilal şeklindeki aydan ilham alarak. Matematikte de vardır parantez, yazıda da... Matematikteki parantezin içindekiler dışına çıkarken dışarıdakilerle teker teker hesaplaşması gerekir. Tabi önce parantezin içinde toplaması, çıkarması, çarpması bölmesi bitecek. Sonra parantezin dışına çıkınca güçlüdür. Çarpan etkisini bulmuştur. Yazıda ise konuyu açıklamak için, orijinalinde olmayan şeyleri eklemek için kullanılır. Mevzuyu bilmeyenler için yapılmış bir açıklamadır. Aslında sayfanın altında da yer alabilir ama akış bozulmasın, rahat takip edilebilsin diye bu yöntem tercih edilir.
Parantezler hayatımızda da vardır. Hem matematikteki anlamıyla hem de yazıdaki anlamıyla...
Hayata hangi parantezden baktığınız mühimdir. Eğer hayatın kendisinin bir parantez olduğunu bilmezseniz, akıldan uzak tutarsanız yanlış yerlere gidebilirsiniz. Doğum ve ölüm: Aç parantez kapa parantez. Böyledir.
Arkadaşlıklar dostluklar hayat parantezinin içindeki diğer parantezlerdir. Ama neredeyse hayat parantezi kadar geniş olmalıdır yeri. Yoksa parantezin içindekinin gücü etkisi azalır.
Şimdi Türkiye’nin parantezlerine gelelim. Anadolu, Türkiye için büyük bir parantezdir. Burası bin yıldır bize yurt olmuştur. Rumeli de bir parantezdir, Suriye, Hicaz, Mağrip... Bunlar hep parantezlerimizdir. Bazısı ne zaman başladığını nerede açıldığını bile unuttuğumuz parantezlerdir. Milletlerin ömrü uzundur. Değerleriyle var olurlar, parantezleriyle açıklarla kendilerini...
İşte bu nedenle, bazı şeyler bitti dense de bitmez. Osmanlı parantezini kapattığını düşünenler, aslında onun bambaşka bir parantez olduğunu, Osmanlı’nın sadece o parantezin bir parçası olduğunu bilmezler, anlamazlar...
Parantezin içinde ne kadar güçlüyseniz, dışarıda çarpan etkiniz o kadar artar. Parantezin içinde bölünürseniz dışarıda çok daha güçsüz, parantezin içinde güçlüyseniz, dışarıda çok daha güçlüsünüzdür. İçerideki rakamların büyüklüğünden çok birbiriyle toplandığı mı, çıkarıldığımı yoksa birbirlerine bölündüğü mü önem taşır.
Yazıdaki parantezlere geçelim. Eğer parantezlerimiz yoksa, nereden gelip nereye gittiğimizi unutmamız daha kolay hale gelir. Yolumuzu kaybederiz, bağlamdan koparız. Biz derken parantezin içine geniş bir tanım koymak da var dar bir çevreyi yerleştirmek de... Bu parantez bizim dünyayı algılayışımızı ve değerlerimizi gösterir.
Eski zamanlardan bu yana hep büyük bir parantezi açmaya heveslendik. Başka parantezlerin içindekilerle yeni olduğunu düşündüğümüz parantezler açma hevesiyle yanıp tutuştuk yüzyıllarca.
Türkiye’yi büyük bir denklem olarak düşünelim: Bugün parantezlerimizi kapatıyoruz. Terörü kendi parantezinin içinde yok ederek kapatmaya çalışıyoruz. Ülkemizi içine sıkıştırdıkları parantezleri yok ederek kendimizi dışına çıkarmaya çalışıyoruz. Geçen yüzyılın zihin haritasıyla açılmış parantezleri kapatmaya çalışıyoruz. Kolay işler değil elbette bu parantezleri kapatmak. Ama her parantez kapatıldıkça büyük Türkiye metninin daha rahat nefes aldığını ve büyük parantezlerimizin esas metnin içinde kendine yer bulduğunu görüyoruz.
Anlaşılması zor bir dönemden geçiyoruz. Gereksiz olan tüm parantezleri ortadan kaldırarak sadeleşiyoruz. Akışı düzgün anlamlı cümleler haline gelmeye çalışıyoruz. Parantezleri kapatarak Türkiye’nin ahenkli bir yazı olmasının önünü açıyoruz.
