SPAGETTİ KAPİTALİZM
Sergio Leone ünlü bir İtalyan bir yönetmen. İyi, Kötü ve Çirkin ve öncülü iki filmle, Birkaç Dolar İçin, Bir Avuç Dolar İçin filmleriyle dünya sinemasına önemli eserler kazandırmıştır. Western türündeki bu filmlerde Clint Eastwood başta olmak üzere ünlü aktörler rol aldığı için Amerikan filmi zannedilebilir. Ama değil. İtalyan bir yönetmen çektiği için filmin platosu İtalya da zannedilebilir. O da değil. Filmler daha çok Endülüs’te çekilmiş. Garip değil mi? Aslında değil. Amerika kıtasına ilk ayak basan kolonya güç İspanya’dır. Haydi biraz genişten alalım virajı ve resme bakalım. Reqonquista yani Hristiyan terminolojisine göre yeniden fetih, İspanyollar topraklarının Müslümanlardan ve Yahudilerden arındırılması projesiydi. Kanlı geçen bu sürecin ardından İspanya bir uyuşturucu bağımlısı gibi yeni topraklara ihtiyaç duydu ve Kolomb’un başını çektiği eşkıyalar Amerika kıtasını talan etmek için keşif gezilerinde bulundular. Kıtanın acılarla geçen yüzyıllarını burada anlatmama imkan yok ama Amerika’nın Avrupalılar tarafından keşfiyle bu yeni dünya Endülüs’ün kaderini paylaşan başka bir toprak parçası oldu. Endülüs mimarisi bugün Amerika Birleşik Devletleri’nin özellikle güney bölgelerinde kendine yer bulacak kadar güçlüdür. Tarihin garip bir cilvesi yine kendini göstermiş ve Kolomb kıtaya adını vermemiştir. Adını veren Ameriko Vespuçi de yine İtalyan’dır.
Anlatmak istediğimi şey bunlar değil. İnsanın aç gözlülüğü, bir avuç dolar için gözünü kırpmadan dünyayı yakabileceği. Bu filmlerde gördüğümüz şey para için koca bir kıtanın nasıl sömürüldüğü. Şiddetin doymak bilmeyen bir iştah olduğu ve kanaatin milletler arasında geçer akçe olmadığı.
Sonra garip bir şey oldu. Türk halkı dolarlarını bozdurmaya başladı. Tarihin görebileceği en enteresan eylem biçimlerinden biriydi bu. Tankların karşısına çıkan halk cebindeki dolarları bozdurmaya başladı.
Bir avuç dolarla yüzyılın en büyük eylemlerinden birine imza attı. Dolar bozduranlarla dayanışma gösteren esnaf, makbuzları karşılığında onlara elinde avucunda ne var ikram etmeye başladı. Bazılarının burun kıvırması bu büyük hareketin değerini azaltmaz.
Sergio Leone’nin filmleri Amerika’nın karanlık yüzünü gösteren ibret filmleridir. Gerek ele aldığı konular, gerek çekim yerleri ve gerekse kullandığı dolar metaforu Amerika’nın köklerini sorgulayan iddiaya sahiptir. Belki de bu yüzden çektiği değerli filmler spagetti western adı verilen alt türün altına sıkıştırılmak istenmiştir. Çünkü o Amerika’nın kutsalına yani dolara dil uzatmış ve dahası onu eşsiz bir sinema diliyle mahkum etmiştir. Şeytanın cismani haline dönüştürmüştür dolar ve temsil ettiği değerleri.
Dolarını bozdurup Sergio Leone’nin mesajını tekrarlayan insanlarımız da aynı küçümsemeyle makarnacı olarak yaftalandı komik olmayan bir mizah dergisi tarafından.
Bir avuç dolar için kimlerin hangi ihanetlere girebileceğini gördüğümüz günlerde bir avuç dolarıyla vatanının yanında saf tutanları da gördük.
Endülüs’ten başlayan bir film Türkiye’de devam ediyor: Bir Avuç Dolar İçin
