ÖNCE AMERİKA SONRA DÜNYA DAHA MI YARARLI?
Dünya ekonomisini iyi izleyen Stiglitz gibi -eski Dünya Bankası Başkanı- ekonomistlere göre küreselleşmenin ektiği memnuniyetsizlik tohumları Amerikan orta sınıfını etkilediği için, seçimleri, kendi partisinin görüşlerine ters düşmesine rağmen, uluslararası finansın ve ticaretin bütünleşmesine karşı olan Trump kazanmıştır. Doğal olarak bu dönemde Çin ve Hindistan küresel ekonomiyle bütünleşmişlerdir. Bu süreçten bir geri dönüş olamaz. Trump geçmişteki iyi para kazandıran imalat sanayini canlandıramayacaktır. Canlandırabileceği, ileri teknoloji kullanan ve kaliteli iş gücüyle çalışan, imalat sanayii olacaktır.
Yükselen eşitsizlikler Trump’a oy veren Orta Amerika’da yaşayan beyazlar arasında memnuniyetsizlik yaratmağa devam edecektir. İşin ilginç yanı 1990’larda Rusya’nın çöküşünü Amerika Rus nüfusunun yaşam istatistiklerini inceleyerek tahmin etmiş ve dış politikasını bu duruma göre düzenlemiştir. O tarihlerde Rusya’daki nüfusun yaşam ortalaması, Orta Afrika’daki kabilelerin yaşam ortalaması olan 60-63 yaşlarına düşmüştü. Günümüzde, Amerikan Sağlık İstatistikleri Ulusal Merkezinin araştırmalarına göre, içki, uyuşturucu ve kötü beslenme nedeniyle, Amerikan halkının yaşam süresi 20 yıldır ilk defa gerilemiş gözüküyor. 2008 yılındaki mali kriz sırasında alınan önlemlerin en kazançlı %1’e gittiği, bankaların milyarlarca destek aldığı, zor durumda olan yeni ev sahiplerine ise çok az yardım yapıldığı belirtiliyor. Trump, Amerika’yı yeniden inşa edeceğiz derken bu sistemi hatalı buluyor.
Başkan Trump ne yapacağını tam olarak bilmemekle birlikte, Trump’ın tahmin edilen politikalarına karşı olanlar ne diyor?
Ani-Trumpçılara göre Amerikan barışı ve liberal ticaret politikalarıyla II. Dünya Savaşı’ndan beri yaratılan ortam dünya düzenine refahı getirmiş bulunuyor. Bu refah yetmiş yıldır sermaye hareketliliği, gerekli sosyal refah politikaları ve Amerika’nın güvenlik garantisi ile Avrupa’ya, Ortadoğu ve Asya’ya refah sağlamış bulunuyor. Oysa, Trump’ın izleyeceği tahmin edilen küreselleşme karşıtı, yalnızlıkçı ve korumacı politikaları,1920-1930 arası içe kapanan Amerika nedeniyle ortaya çıkan II. Dünya Savaşı’na benzer çatışmaların çıkmasına neden olacak. Yani Amerikan halkının yalnızca kendi çıkarlarını takip etmesi olumlu bir gelişme değil.
Amerika’nın, Avrupa’yı eskisi gibi korumaktan vazgeçme beklentisi, İngiltere’yi Avrupa’dan ayırdığı gibi Avrupa’da popülist ve aşırı milliyetçi rejimlerin doğmasına neden olmuş. Bu fırsattan faydalanan Rusya, Ortadoğu’da, Ukrayna’da ve Gürcistan’da genişleme politikası izlemiş. Öte yandan, Amerika’nın Ortadoğu’dan çekilmesi Sünni –Şii savaşlarını artıracağı ileri sürülerek güvensiz kalan Amerika’nın müttefikleri Suudi Arabistan, Türkiye ve Mısır’ın nükleer silahlara sahip olabileceği de ileri sürülenler arasında. Amerika’nın Asya’daki rolünü azaltması Çin’in genişlemesinden korkan Japonya ve Çin’in askerileşmesine yol açacağı ve bu ülkeler arasında çatışmalar çıkacağı belirtilmiş.
Bu durumda yapılması gereken pek açık söylenmemekle birlikte Amerika’nın ekonomik çıkarlarını korumak için tekrar Ortadoğu, Asya ve Avrupa’nın çeşitli alanlarında gücünü göstermesi, rejim değişikliği yapmaya devam etmesi. Önce Amerika politikası politikaları ekonomik ve askeri felakete neden olacak.
Bırakın, Avrupa’yı, Asya’yı. Ortadoğu’daki son yıllarda herhangi bir kimseye sorsanız size gerçekleri anlatacak durumda. İnternetle izlenebilen dünya olayları insanları uyardı. Latin Amerika’dan Asya’ya insanlar artık bilgisiz değil. Ortadoğu’da kimlerin hangi ülke için kaos yarattığını artık biliyorlar. Ekonomik yapıların neden çöktüğünü anlıyorlar. Çatışmaların nasıl çıkarıldığını biliyorlar.
Önemli olan, bu kadar çeşitli çıkar grubu arasında Trump’ın ne yapıp yapamayacağı. Çünkü Obama yapmadı değil yapamadı.
