YILBAŞI NOEL DEĞİLDİR!
Noel, Hristiyanların bir mesih olarak kabul ettiği ve İsa’nın doğum gününü temel alan geleneksek bir yıllık tatildir. Öyle ki, bir kutlama ve dini inançlarının başlangıcı olarak düşünen Hristiyanlar, Noel’de İsa’nın doğum günü ile birlikte çeşitli adetleri yerine getirerek bir nevi festival havasında uzun bir dönem geçirirler.
Noel’in kökeni oldukça eskilere dayanmak ile birlikte, özellikle antik çağlardan beri kutlanarak geleneksel bir hal alan Roma kış festivali Saturnalia ve Pagan kış festivali Yule’de meydana gelen, insanların ritüel şeklinde yaptığı pek çok uygulama aslında Noel’in kökenini oluşturmaktadır.
Noel’de, Hristiyanların kutlama içeriklerinde İsa’nın doğumu canlandırılır, Noel ağaçları süslenerek ev, iş yeri, bahçeler, cadde ve sokaklar, kısaca her yer ışıklı süslemeler ile donatılır. Bir bayram havasında geçen Noel’de çeşitli hediyeler alınıp verilir, Noel Baba’nın gelişi, özellikle çocuklara hediye verişi pek çok Noel Baba canlandırmaları sayesinde görselleştirilir. Uzakta olan sevdiklerine kutlama kartları gönderen Hristiyanlar için Noel’in kutlanmasının temelinde ailenin birlikte ve keyifli zaman geçirmesi, sevgi ve sevecenlik duygularının pekiştirilmesi, iyi niyet duygularının ön plana çıkarılması vardır.
Noel Baba’nın gündelik hayata girişi ilk kez 1863 yılında ABD’de olmuştu. Thomas Nast adlı bir grafikçi, yoksullara, ihtiyaç sahiplerine yardım eden bir Hristiyan azizinden esinlenerek beyaz sakallı tonton bir dede resmi çizmiş ve bu resim Harper’s Weekly adlı bir derginin 3 Ocak 1863 tarihli kapağında yayımlanmıştır.
Nast’ın siyah-beyaz Noel Baba figürünü, renklendiren kişi ise 1924 yılında, kapitalist tüketimin sembol içeceği Coca Cola için reklamlar tasarlayan İsveçli grafikçi Haddon Sundblom oldu.
Sundblom’un kırmızı-beyaz elbiseli Noel Baba’sını güleç yüzüyle sekiz Ren geyiğinin çektiği kızağa bindirmek ve bu kızakla çocuklara hediyeler dağıtmasını sağlamak (böylece Coca Cola’yı çocukların dünyasına iyice sokmak) ise, bir başka reklam yazarının işiydi. 1939’da Denver Gillen’in çizgileri ve Robert May’in şiirinden oluşan ve içinde kızakla dolaşan neşeli Noel Baba figürü taşıyan broşür o yıl tam 2.4 milyon basılıp dağıtılmıştı.
Türkiye’nin Noel Baba ile tanışması ise 1950’lerin başında olmuşa benziyor. 1951-1955 arasında Noel Baba figürlü posta pullarının basılmasıyla başlayan furya, 5 Ocak 1958 tarihli Hürriyet gazetesinde Vasfi Raşit Seviğ tarafından şöyle eleştiriliyordu: “Zamanla Noel Yortusu aynı adı taşıyan hayali bir ihtiyar yarattı. Bu uzun beyaz sakallı ihtiyar baba, Noel gecesinde uslu çocuklara oyuncaklar hediye eder…”
Noel’i Hristiyan uygulamalarının yanı sıra kutlamaları açısından yılbaşı kutlamalarıyla karıştıranların düştüğü yanılgı kutlanma zamanlarıdır. Noel her yıl Aralık’ta Hristiyanlar tarafından kutlanır. Öyle ki, Aralık’ta başlayan Noel arifesi 24 Aralık ile başlayan kutlamalar yeni yıl tatili ile birleştirilerek bütün bir tatil oluşturulur. İsa peygamberin doğumu konusunda rivayetlerin çok olması farklı mezheplerde farklı uygulamalar getirir. Doğu Ortodoks Kiliselerince 6 Ocak’ta Noel kutlansa da, geleneksel anlayışa göre 25 Aralık İsa’nın doğumu olarak kabul edilir.
Kullandığımız Miladi takvime göre, yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilen yılbaşı ise Noel ile karıştırılarak özellikle ülkemizde spekülasyonlara neden olmaktadır. Yeni yıl kutlamalarının geçmişine bakıldığında, Eski Romalılara kadar dayanan ve 31 Aralık’ı 1 Ocak’a bağlayan gecede yeni bir yılın gelişini müjdelemek amacıyla yapılan eğlenceleri kapsadığı görülmektedir. Noel kutlamaları ile yeni yıl kutlamalarının ritüeller anlamında farklı olduğu açıkça görülmek ile birlikte, Hristiyanlar açısından daha çok birleştirilmiştir. Ancak yeni yılda da mutluluk, sevinç, paylaşma, sevgi ve birliktelik duyguları öne çıkar.
Ülkemizde de büyük kitlelerce kutlanan yeni yıl yani yılbaşı kutlamalarında, 31 Aralık gecesini 1 Ocak’a bağlayan gün, yani kutlamaların ertesi günü 1 Ocak tatil ilan edilmektedir. Resmi tatil olarak ilan edilen yılbaşı, Türkiye gibi Hristiyan olmayan ülkelerde sadece yılbaşı olarak kutlanmaktadır.
Hatta dünyanın değişik coğrafyalarında bu geleneğin tarihi oldukça farklılık gösterir. Çin yılbaşı her yıl ilk kameri ayınının yeni Ay gününde kutlanır, ki bu da kabaca ilkbahara denk gelir. Tam tarihi, Miladi takvime göre 21 Ocak ile 21 Şubat arasına düşer. Çin’de yılın en önemli bayramı konumundadır.
İran takviminde yılbaşı Norous (Nevruz) olarak anılır ve ilkbaharın başında kutlanır (20 veya 21 Mart).
Tayland, Kamboçya ve Laos’da yılbaşı 13 Nisan’dan 15 Nisan’a kadar kutlanır. Özellikle Tayland’da bu kutlama su dökerek gerçekleşir.
Sonuç olarak Yılbaşı kutlaması Hristiyan geleneğine mal edilemez! Noel başka bir kutlama, yılbaşı bambaşka bir kutlamadır! Bunu karıştıran cahil kesime veya karıştırmayı bir amaç uğruna benimseyen kesimlere kulak asmayalım.
