Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi ve kazı başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, Harran Ulu Camisi’nin kuzeyinde sürdürülen kazı çalışmalarında, pişmiş topraktan yapılmış ve üzerinde geometrik bezemeler bulunan bu özel kalıbın, ekmek yapımında kullanıldığını belirlediklerini açıkladı.
Ekmek kültürüne arkeolojik bir tanıklık
Prof. Dr. Önal, kazı alanında bulunan kalıbın yaklaşık 40 santimetre çapında olduğunu ve dönemin zanaatkârının hem estetik hem de işlevsel bir anlayışla bu eseri ürettiğini söyledi.
“Pişmiş topraktan yapılmış, üzerine sanki baklava dilimi desenleri kazınmış bu eserin ekmek kalıbı olarak kullanıldığını tespit ettik. Mühür ifadesi de kullanılabilir ancak bu bulgu, daha çok ekmeğe biçim vermek, güvenli olduğunu göstermek ve daha iyi pişmesini sağlamak için kullanılan kalıpların tarihsel bir örneği” diye konuştu.
Kazı alanının bulunduğu bölgede medreselere ait tonozlu odaların içinde tandırlarla birlikte bulunan kalıp, o dönemde ekmek yapım sürecinin mimarisiyle bütünleşik bir yerleşik mutfak kültürünü ortaya koyuyor.
Urfa pidesiyle benzerlik gösteren desenler
Önal, kalıptaki desenlerin günümüzde hâlâ Urfa pidesinde kullanılan kabartmalı şekillere benzediğini vurguladı.
“Ekmeğe estetik bir görünüm kazandırmak amacıyla kullanılan bu desenler, aynı zamanda bir tür kimlik ve kalite işaretiydi. Antik Pompei’de de benzer uygulamalara rastlanmış, hatta pişmiş ekmekler üzerinde fırın sahibinin adı yer almıştı. Harran’da bulunan bu kalıp da bu anlamda büyük önem taşıyor” dedi.
Kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın finansmanı, Şanlıurfa Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında sürdürülüyor. Prof. Dr. Önal, antik kaynaklara göre Harran’da en az beş medrese bulunduğunu, bunlardan birindeki kazıların büyük ilerleme kaydettiğini söyledi.
