Türkiye’nin en sıcak kentlerinden biri olan Şanlıurfa’da, Harran ilçesindeki konik kubbeli evler, binlerce yıllık mimari bilgeliğiyle doğayla uyumlu bir serinlik vadediyor. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan bu eşsiz yapılar, yaz sıcaklarının etkisini azaltan doğal serinliğiyle hem yerli hem de yabancı ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Geleneksel Türk mimarisinin nadide örneklerinden olan ve kireç taşından, harç kullanılmadan inşa edilen bu evler, dışı balçık, iç yüzeyi ise yumurta akı, toprak, saman ve gül yağı karışımıyla sıvanarak oluşturuluyor. Sadece estetik değil, aynı zamanda fonksiyonel yapısıyla da dikkat çeken evler, bölgenin kavurucu sıcaklarına karşı adeta doğal bir klima görevi görüyor.
15 derecelik sıcaklık farkı
Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, Harran’ın isminin dahi sıcaklıkla ilişkilendirildiğini belirterek, “Arapça’da sıcak anlamına gelen ‘har’ kelimesinden türeyen Harran’da, yazın sıcaklık 50 dereceye kadar çıkıyor. Bu ekstrem iklime rağmen konik kubbeli evlerin içerisinde 25-30 derece civarında bir serinlik hissediliyor. Dışarısıyla yaklaşık 15 derece fark var,” ifadelerini kullandı.
Prof. Önal, evlerin mimarisine dair teknik bilgiler de paylaşarak, “Sıcak hava doğası gereği genişler ve yükselir. Konik kubbeli yapı, bu fiziksel özellikten yararlanarak sıcak havanın yukarı çıkmasını sağlıyor. Böylece zemine yakın alanlar sürekli serin kalıyor,” dedi. Bugün Harran’da 127 adet konik kubbeli evin tescilli olduğunu aktaran Önal, bu yapının bölge mimarisinde önemli bir yere sahip olduğunu vurguladı.
Ziyaretçilerden tam not
Kayseri’den Harran’a gelen İbrahim Çelik, dışarıdaki 48 derecelik sıcaklığa rağmen evlerin içinde ferah bir ortamla karşılaştığını belirtti: “Kayseri’nin serinliğine alışkınız ama Şanlıurfa gerçekten çok sıcak. Bu evlerin içine girince sanki Erciyes Dağı’na çıkmış gibi oldum. İnsana adeta nefes aldırıyor.”
Kastamonu’dan gelen Mahya Sönmez ise Harran’a hayran kaldığını ifade ederek, “Gezimizde gördüğümüz en serin ve huzurlu yer kesinlikle bu kubbeli evler oldu. Tarih, kültür ve doğallık bir arada,” şeklinde konuştu.
