Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un 1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nden kaçırılan bronz heykelinin 65 yıl sonra Türkiye’ye iade edildiğini açıkladı. Bakan Ersoy, bu iadenin yalnızca bir sanat eserinin değil, tarihî bir hak arayışının da zaferi olduğunu belirtti: “Tırnaklarımızla kazıyarak gereken delilleri topladık. Filozof İmparator artık ait olduğu topraklarda.”
Bilimsel ve hukuki iş birliğinin zaferi
Heykelin iadesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın New York Manhattan Bölge Savcılığı ve ABD İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi ile 2021 yılında başlattığı ortak girişimle mümkün oldu. ABD’de Ohio’daki Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen eser, yapılan bilimsel analizler, tanık beyanları ve arşiv belgeleriyle Türkiye’nin talebi doğrultusunda geri alındı.
Mahkeme sürecinde, Boubon kazı alanından 1967 yılında ele geçirilen Valerianus heykelinin içinden alınan toprak örnekleriyle Marcus Aurelius heykelindeki kalıntılar karşılaştırıldı. Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi’nde yapılan analizler, her iki eserin aynı toprak bileşimine sahip olduğunu ve Boubon Antik Kenti’nde bulunduğunu bilimsel olarak kanıtladı.
Cleveland Müzesi davadan çekildi
Cleveland Sanat Müzesi, 2023 yılında New York Yüksek Mahkemesi'nin el koyma kararına itiraz etmişti. Ancak yapılan toprak ve ayak izi analizleri, heykelin Boubon kökenli olduğunu açık şekilde ortaya koyunca müze geri adım atarak eseri Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.
“Sürpriz sergide Ankaralılarla buluşacak”
Bakan Ersoy, Marcus Aurelius heykelinin Ankara'da düzenlenecek özel bir sergide sergileneceğini belirtti. Eserin Türkiye’ye dönüş sürecinde emeği geçen akademisyenlere, Burdur Müzesi’ne, Boubon kazı ekibine ve Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığı’na teşekkür etti. Ayrıca, eserin naklinde verdiği destek nedeniyle Türk Hava Yolları’na da teşekkür mesajı iletti.
Boubon kökenli diğer heykeller de iade edildi
Marcus Aurelius heykelinin yanı sıra Boubon Antik Kenti kökenli Lucius Verus, Septimius Severus ve Caracalla'ya ait bronz heykellerin ve heykel başlarının da Türkiye'ye iade edildiği bildirildi. Böylece Anadolu kökenli eserlerin peşinden yürütülen uzun soluklu mücadelenin önemli bir bölümü daha başarıyla sonuçlandırılmış oldu.
“Son örnek, tırnaklarımızla kazıyarak alındı”
Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, heykelin içinden toprak örneği alınması sürecinin zorluklarına dikkat çekti. “Heykelin içindeki toprak öylesine sıkışmıştı ki örnek almak neredeyse imkânsız hale gelmişti. Ancak o son anda, tırnaklarımızla kazıyarak toprağı çıkardık. Bilimin yanı sıra inanç ve kararlılık da bu başarıda etkili oldu” ifadelerini kullandı.
Kültürel miras için tarihi adım
Marcus Aurelius’un heykelinin iadesi, Türkiye’nin kültürel mirasına sahip çıkma konusundaki kararlılığını bir kez daha ortaya koyarken, uluslararası iş birliğinin kültür politikalarında nasıl somut sonuçlar doğurabileceğinin de güçlü bir örneği oldu.
