Şahi Topu nedir?
1453 İstanbul kuşatmasının kaderini değiştiren en önemli askeri yeniliklerden biri olan Şahi Topu, Fatih Sultan Mehmed’in emriyle Macar mühendis Urban (Orban) tarafından döküldü. Edirne’de kurulan özel dökümhanede Osmanlı mühendisleri Saruca Sekban ve Muslihiddin de projeye katkı sundu. Fatih Sultan Mehmed, bu topun geliştirilmesine bizzat destek verdi ve balistik hesaplamalarda yer aldı.
Kim yaptı?
Fatih Sultan Mehmed’in emriyle Macar mühendis Urban (Orban) tarafından döküldü.
Şahi Topu’nun Özellikleri neler?
Şahi Topu, o dönemin en büyük kuşatma toplarından biri olarak tarihe geçti:
Uzunluk: 8 metre
Namlu Çapı: 91,5 cm
Top Ağırlığı: 17–18 ton
Gülle Ağırlığı: 500–800 kg
Etkili Menzil: 1.200 – 1.500 metre
Maksimum Menzil: 3.000 metre
Atış Hızı: Günde en fazla 5–6 atış
Atış sonrası soğutulması gereken top, her seferinde Bizans surlarına yıkıcı hasar verdi.
İstanbul Kuşatmasında Şahi Topu’nun Rolü
İstanbul’un surlarına yönelik saldırılarda Şahi Topu kilit rol oynadı. Edirnekapı, Bayrampaşa, Eğrikapı gibi bölgelerde 14 batarya hâlinde konuşlandırıldı. Her bataryada 4 büyük top yer aldı. İlk dökülen top Rumelihisarı’nda deniz savunmasında kullanıldı. Venedik gemisinin batırılması, topun çok yönlü etkisini kanıtladı.
Şahi Topu Nasıl Taşındı?
Dev top, Edirne’den İstanbul’a iki ayda taşındı. İki parça hâlinde dökülüp monte edilebilecek şekilde tasarlandı. 60 manda, 200 yol açıcı ve yüzlerce işçi ile taşındı. Bu lojistik başarı, Osmanlı’nın mühendislik gücünün de bir göstergesidir.
Osmanlı’nın Sektirme Taktiği
Deniz hedeflerine karşı Şahi Topu ile sektirme atışlar yapılmıştır. Gülleler su yüzeyinden sekerek düşman gemilerine isabet ettirilmiştir. Bu taktik, modern savaşlarda kullanılan baraj yıkım tekniklerinin öncüsüdür.
Nerede Sergileniyor?
Bugün orijinal Şahi Topu, İngiltere'nin Portsmouth kentindeki Fort Nelson Royal Armouries Müzesi'nde sergilenmektedir. 1464’te Münir Ali tarafından dökülen top, 1868’de Sultan Abdülaziz tarafından Kraliçe Victoria’ya hediye edilmiştir.
Namlu Ağırlığı: 8.218 kg
Barut Haznesi: 9.000 kg
Gülle Ağırlığı: 306 kg
Barut Şarjı: 22,4 kg
Süslemeler: Kabartmalı yazıtlar ve çiçek motifleri
Türkiye’deki Şahi Topları Nerelerde Görülebilir?
Osmanlı döneminden kalma Şahi Toplarının örnekleri halen Türkiye’de çeşitli yerlerde sergilenmektedir:
Rumelihisarı
Harbiye Askerî Müzesi
Eyüpsultan Meydanı
Dolmabahçe Sarayı Bahçesi
Edirne Selimiye Camii Meydanı
askeri teknolojiye etkisi
Şahi Topu, surlara dayalı savunma anlayışını çökerten ilk savaş aracıdır. Sadece Osmanlı’nın teknolojik üstünlüğünü değil, savaş stratejisinin dönüşümünü de simgeler. Bu topun kullanımıyla birlikte top teknolojisi, savaşların seyrini kalıcı biçimde değiştirmiştir.
