Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde yer alan ve Roma İmparatorluğu döneminde askeri yerleşim olarak kullanılan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi, 2025 yılı boyunca yerli ve yabancı yaklaşık 400 bin ziyaretçiyi ağırlayarak bölge turizmine damga vurdu. Devam eden bilimsel kazılarla her geçen gün yeni tarihi bulguların gün yüzüne çıkarıldığı kale, Türkiye’nin kültürel mirasına önemli katkı sunuyor.
İlçe merkezine 13 kilometre uzaklıkta, Demirölçek Mahallesi yakınlarında 124 metre yükseklikte kayalık bir tepe üzerinde yer alan Zerzevan Kalesi, dünyada askeri yerleşim içerisinde bulunan son Mithras Tapınağına ev sahipliği yapmasıyla da büyük önem taşıyor. 2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınan kale, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın öncülüğünde yürütülen çalışmalarla uluslararası alanda da dikkat çekiyor.
Dev Destek, Büyük Kazanım
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Valiliği, Çınar Kaymakamlığı ve Diyarbakır Müze Müdürlüğü katkılarıyla 2014 yılında başlatılan kazılarda;
15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda surlar, 21 metrelik gözetleme kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları, 63 su sarnıcı, yer altı kilisesi, 400 kişilik sığınak, gizli geçitler ve Mithras Tapınağı gibi çok sayıda yapı ortaya çıkarıldı.
Ortaya çıkarılan bu eşsiz yapılar sayesinde Zerzevan Kalesi, yalnızca Diyarbakır’ın değil Türkiye’nin en önemli arkeolojik ve turistik merkezlerinden biri haline geldi.
Hedef: Yılda 1 Milyon Ziyaretçi
Kazı Başkanı Prof. Dr. Aytaç Coşkun, kazıların 2014’ten bu yana aralıksız sürdüğünü belirterek, “Zerzevan Kalesi hem Diyarbakır hem de bölge turizmi ve istihdamı açısından son derece önemli bir destinasyon. Bu yıl 400 bin ziyaretçiye ulaştık. Önümüzdeki yıllarda restorasyonların tamamlanmasıyla bu rakamın 700-800 binlere, hatta 1 milyonun üzerine çıkmasını hedefliyoruz” dedi.
Prof. Dr. Coşkun ayrıca, Zerzevan Kalesi ve Mithras kutsal alanının 2026 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmasının hedeflendiğini, bu doğrultuda çalışmaların hız kesmeden sürdüğünü vurguladı.
“Toprağın Altında Büyük Bir Şehir Var”
Zerzevan’ın dünyanın en iyi korunmuş Roma sınır garnizonlarından biri olduğunu ifade eden Prof. Dr. Coşkun, kazılarda askeri ve sivil yaşama dair on binlerce eserin gün yüzüne çıkarıldığını belirtti. Ameliyat aletlerinden takılara, askeri teçhizattan günlük kullanım eşyalarına kadar birçok eşsiz buluntunun, bölge tarihini yeniden yazdığını dile getirdi.
Zerzevan Kalesi, devletin kültürel mirasa verdiği güçlü destekle, Türkiye’nin tarihini dünyaya tanıtan en önemli değerlerden biri olmayı sürdürüyor.
