Savcılık, 74 yaşındaki koleksiyonerin eserin yasadışı yollardan Türkiye’den çıkarıldığını bilerek satın aldığını tespit etti.
Kaçak kazılarla başlayan yolculuk: Boubon’dan Manhattan’a
1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nde yapılan kaçak kazılarda gün yüzüne çıkarılan yaklaşık 10 heykelden biri olan İmparator heykeli, önce İngiltere’ye, ardından ABD’ye götürüldü. 2007 yılında, heykel ABD’li koleksiyoner Aaron Mendelsohn tarafından bir galeriden satın alındı. Ancak savcılık, Mendelsohn’un heykelin menşei konusunda bilgi sahibi olduğunu ve buna rağmen eseri sergilemeye devam ettiğini belirtti.
Yazışmalar ortaya çıkardı: “Yasal takipten nasıl kurtulurum?”
ABD'de 2017 yılında kurulan Çalıntı Eserler Birimi’nin yürüttüğü soruşturmada, Mendelsohn’un elektronik yazışmaları titizlikle incelendi. Delillere göre koleksiyoner, heykelin Türkiye’den kaçırıldığını biliyor ve bu durumu gizlemek için uzmanlardan hukuki tavsiyeler alıyordu. Eski bir müze küratörünün önerisiyle eseri yalnızca özel misafirlere göstermeye çalışan Mendelsohn’un bu çabaları sonuç vermedi.
ABD ve Türkiye’nin işbirliği sonuç veriyor
Manhattan Bölge Savcılığı ile Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ortaklaşa yürüttüğü çalışmalar sonucunda, dava süreci hız kazandı. Savcılık tarafından mahkemeye sunulan kanıtlar, Mendelsohn’un bilgisi dahilinde yasadışı bir satın alma yaptığını ortaya koydu ve tutuklama kararının önünü açtı.
Bu dava, Türkiye ile ABD arasında kültürel mirasın korunmasına yönelik artan işbirliğinin de bir yansıması niteliğinde. Şimdiye dek bu işbirliği sayesinde Türkiye’ye 5 farklı imparator heykelinin iadesi sağlandı. Son olarak Marcus Aurelius’a ait heykel, ABD’den getirilerek Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde sergilenmeye başlandı.
Bakan Ersoy: “Alıcıyı yıldırmak kaçakçılığı durdurur”
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, eser kaçakçılığıyla mücadelede alıcıları hedef almanın önemine dikkat çekerek, bu stratejinin son yıllarda ciddi sonuçlar verdiğini vurgulamıştı. Ersoy’un bu yaklaşımı, Mendelsohn davasında da karşılık buldu.
26 binden fazla eser Türkiye’ye döndü
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı’nın kurulmasının ardından Türkiye, yurtdışına kaçırılmış toplam 26 bin 684 kültürel varlığı ülkeye geri kazandırdı. Bu eserlerin 9 binden fazlası ise 2018 sonrası dönemde iade edildi.
New York Ceza Mahkemesi’nin kararıyla birlikte, Boubon Antik Kenti’ne ait İmparator heykelinin de Türkiye’ye iadesi bekleniyor. Süreç, Türkiye’nin kültürel mirasını koruma konusundaki kararlılığının ve uluslararası hukuk zeminindeki etkin mücadelesinin güçlü bir örneği olarak tarihe geçmeye hazırlanıyor.
