Roma’nın Suyu Kayadan Akıtan Zekâsı
Diyarbakır’ın Çınar ilçesindeki 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi’nde süren kazı çalışmaları, Roma İmparatorluğu’nun ileri mühendisliğini gözler önüne seriyor. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ndeki kalede bulunan 1800 yıllık su dağıtım sistemi, sarnıçlardan alınan suyu konutlara ve kutsal alanlara ulaştırıyordu.
Tonozlu Sarnıçtan Mithras Tapınağı’na
Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Aytaç Coşkun’un verdiği bilgilere göre, sistem suyu önce tonozlu sarnıçlarda topluyor, ardından da kemer ve künklerle tüm kaleye yayıyordu. Özellikle Mithras Tapınağı’na ulaşan kanallar, dini ayinlerde suyun özel bir işlev taşıdığını gösteriyor.
Basınç Sistemi ve Antik Şelale
Kazılarda, pişmiş topraktan yapılmış künk borular bulundu. Bu bulgular, suyun basınçla yukarı taşındığını ve küçük bir şelale sistemi kurulduğunu ortaya koydu. Bu yöntemle, hem savunma hem de günlük yaşam için hayati önem taşıyan suyun, tüm yerleşime kesintisiz ulaştırıldığı tespit edildi.
Kaledeki 63 su sarnıcında 10 binlerce ton su depolanabiliyor. 1600 kişilik nüfusun bir yıl boyunca dışarı çıkmadan yaşamlarını sürdürebilecekleri kadar su stoku yapıldığı tahmin ediliyor. Kuşatma durumlarında, yer altında bulunan daha büyük yerleşimlere de su ulaştırılabildiği anlaşılıyor.
Matara Parçaları Askeri Kullanımı Doğruladı
Dağıtım sisteminde bulunan matara parçaları, askerlerin ve sivillerin suyu bireysel olarak taşıdığını kanıtlıyor. Bu detay, yalnızca mimari değil, günlük yaşam alışkanlıkları hakkında da önemli ipuçları veriyor.
Stratejik konumuyla tarih boyunca önemini koruyan Zerzevan Kalesi, Roma’nın sınır garnizonu olarak kullanılmış. Bugün gün yüzüne çıkarılan su sistemi, antik çağ mühendisliğinin Anadolu’daki yansıması olarak dikkat çekiyor.
